W dziedzinie prawa spadkowego pojęcie zachowku jest jednym z najważniejszych i często poruszanych tematów. Wielu spadkobierców zastanawia się, jakie są ich prawa i jakie mogą być roszczenia w przypadku pominięcia w testamencie. Na przestrzeni lat problematyka zachowku była przedmiotem licznych analiz, a najczęściej zadawane pytania dotyczące tej kwestii zostały omówione w jednym z wcześniejszych wpisów, opublikowanym 8 marca 2018 r. Dla tych, którzy chcą odświeżyć wiedzę lub nie mieli okazji zapoznać się z tamtym materiałem, tekst jest dostępny pod linkiem wskazanym w źródłowym tekście.
W niniejszym artykule skupimy się na aspekcie, który dla wielu jest kluczowy: jak ustalić wysokość i obliczyć wartość zachowku.
1. Wysokość zachowku
Podstawowa zasada mówi, że zachowek stanowi połowę wartości udziału, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Innymi słowy, jest to połowa tego, co uprawniony by otrzymał, gdyby nie został pominięty w testamencie.
Jednakże nie wszystko jest takie proste. Istnieją pewne wyjątki od tej zasady. Przykładowo, małoletni zstępni czy osoby trwale niezdolne do pracy mają prawo do zachowku w wysokości dwóch trzecich wartości udziału spadkowego.
2. Jak obliczyć wartość zachowku
Kluczowym elementem w obliczeniu wartości zachowku jest ustalenie rzeczywistej wartości masy spadkowej. Oznacza to, że musimy znaleźć różnicę pomiędzy aktywami a pasywami spadkowymi. Wartość zachowku musi wynikać z czystej wartości spadku.
W trakcie obliczeń uwzględnia się spadkobierców niegodnych oraz tych, którzy spadek odrzucili. Nie bierze się natomiast pod uwagę osób, które zrzekły się dziedziczenia czy zostały wydziedziczone. Co więcej, zapisy zwykłe oraz polecenia są pomijane w kalkulacji zachowku.
3. Uwzględnienie darowizn i zapisów windykacyjnych
Jest to część, która może wydawać się skomplikowana, ale jest niezwykle ważna. Do wartości spadku dolicza się bowiem darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Warto jednak zaznaczyć, że istnieją pewne wyjątki. Drobne darowizny, które są zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach, są pomijane. Podobnie, darowizny dokonane więcej niż dziesięć lat przed otwarciem spadku, na rzecz osób, które nie są spadkobiercami ani nie mają prawa do zachowku, nie są uwzględniane.
Co więcej, wartość przedmiotu darowizny jest ustalana według stanu z chwili jej dokonania, ale według cen z chwili ustalania zachowku.
Proces ustalania i obliczania wartości zachowku może wydawać się skomplikowany, ale dzięki powyższym wytycznym można go uprościć. Kluczem jest dokładne zrozumienie zasad i uwzględnienie wszystkich istotnych aspektów, tak aby dokonać właściwych obliczeń i zapewnić sobie przysługujące prawa w dziedzinie spadków.
