W krajach, w których trudno o dobrą opiekę medyczną, wciąż można spotkać osoby z nienaturalnie wybrzuszoną szyją w okolicach miejsca, w którym znajduje się tarczyca – tzw. wolem. Zwykle są spowolnione w działaniu, mają też pogrubione rysy twarzy i liczne obrzęki. Jeśli choroba rozpoczęła się u nich jeszcze w życiu płodowym – na niedoczynność tarczycy chorowała matka i jeszcze w życiu płodowym cierpiały na niedobór jodu – są to zwykle osoby o niskim wzroście i z upośledzeniem umysłowym. Żyją najczęściej na terenach ubogich w jod – pierwiastek konieczny do produkcji hormonów przez tarczycę.
Na szczęście w Europie takie sytuacje praktycznie się już nie zdarzają, ponieważ nie mamy do czynienia z niedoborem jodu – dostarczamy go sobie choćby w potrawach solonych jodowaną solą. Niedoczynność tarczycy, także w Europie, pozostaje jednak poważnym problemem, z innych niż krajach tropikalnych powodów. Jest rozpoznawana około pięciu razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a choruje na nią od 1 do 6 proc. osób przed osiągnięciem 60. roku życia.
Niedoczynność rozwija się, gdy gruczoł wydzielania dokrewnego produkuje niedostateczną ilość hormonów tarczycy. Może się tak stać z powodu:
- organicznego uszkodzenia tarczycy (wówczas mówimy o niedoczynności pierwotnej),
- upośledzenia wydzielania hormonu tyreotropowego (TSH) wskutek uszkodzenia innego gruczołu wydzielania dokrewnego – przysadki mózgowej (niedoczynność wtórna)
- lub problemów z działaniem wydzielanej przez podwzgórze tyreoliberyny – hormonu, bez którego produkcja TSH nie jest możliwa (niedoczynność trzeciorzędowa).
W każdej sytuacji konieczne jest podjęcie leczenia.
Objawy niedoczynności tarczycy:
- tycie pomimo zachowywania racjonalnej diety
- osłabienie, duża męczliwość, zmęczenie pomimo dużej ilości snu, kłopot z wysiłkiem fizycznym;
- kłopoty z koncentracją;
- senność;
- zapominanie;
- odczuwanie chłodu, marznięcie stóp i dłoni, najbardziej dotkliwe po południu i wieczorem;
- zaparcia;
- blada, sucha skóra;
- obrzęki, także na twarzy;
- u kobiet – zaburzenia miesiączkowania, u mężczyzn – problemy z erekcją i osłabienie libido;
- zwolniony puls;
- ochrypły, matowy głos;
- mogą zdarzać się skurcze i drgania mięśni.
Do zdiagnozowania niedoczynności tarczycy lekarz potrzebuje wnikliwej rozmowy z pacjentem, zbadania całego jego ciała oraz wykonania badań pomocniczych – m.in. oznaczenia poziomu stężenia hormonów tarczycy w surowicy krwi i USG tarczycy.
Czy można zapobiec niedoczynności tarczycy
Można zapobiec niedoczynności tarczycy tylko w sytuacji, gdy rozwijamy się i żyjemy w środowisku o niedostatecznej ilości jodu poprzez przyjmowanie tego pierwiastka (np. w postaci jedzenia soli jodowanej).
Innym postaciom nie da się zapobiegać, ale warto zwracać uwagę na nasze samopoczucie i w razie niepokojących objawów (np. przewlekłego zmęczenia i senności) badać poziom hormonów tarczycy. Wczesne rozpoznanie ma znaczenie – można szybko wdrożyć leczenie i wieść normalne, aktywne życie, nie dopuszczając do rozwoju groźnych powikłań (np. śpiączki).
Źródło: Interna Szczeklika pod redakcją P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna 2013 \ Zdrowie PAP
