Z Krakowa samolotem: Sycylijskie PALERMO Co zobaczyć?

Palermo, stolica Sycylii, jest jednym z najstarszych i najbardziej fascynujących miast Włoch. Jego bogata historia, zróżnicowana kultura i niezwykłe dziedzictwo architektoniczne sprawiają, że jest to miejsce, które każdy podróżnik powinien odwiedzić. Palermo to miasto kontrastów, gdzie nowoczesność przeplata się z tradycją, a śródziemnomorska atmosfera przyciąga turystów z całego świata.

Historia Palermo sięga czasów starożytnych, kiedy to było ważnym miastem fenickim. Następnie przeszło pod panowanie Greków, Rzymian, Bizantyjczyków, Arabów, Normanów i Hiszpanów, z każdym z tych okresów pozostawiając swoje piętno na architekturze, kulturze i tradycjach miasta. Palermo było stolicą Królestwa Sycylii i jednym z najważniejszych ośrodków handlowych i kulturalnych basenu Morza Śródziemnego. To bogate dziedzictwo widoczne jest do dziś w licznych zabytkach i muzeach miasta.

Nasz cykl z Krakowa samolotem: Agadir | Amman | Ejlat | Pafos | Podgorica

Co zobaczyć w Palermo?

Palermo, stolica Sycylii, to miasto o bogatej historii, które zachwyca swoją architekturą i licznymi zabytkami. Każdy zakątek miasta kryje w sobie ślady przeszłości, które świadczą o jego wielokulturowym dziedzictwie. W tym artykule przyjrzymy się bliżej najważniejszym zabytkom Palermo, które stanowią obowiązkowe punkty na mapie każdego turysty.

Katedra w Palermo (Cattedrale di Palermo)

Katedra w Palermo to jeden z najważniejszych i najbardziej imponujących zabytków miasta. Jej budowa rozpoczęła się w 1184 roku, na miejscu wcześniejszej bazyliki bizantyjskiej, a także meczetu z okresu arabskiego panowania. Katedra jest doskonałym przykładem mieszanki różnych stylów architektonicznych, od normandzkiego, przez gotyk, po barok i klasycyzm.

Wewnątrz katedry znajdują się groby sycylijskich królów, w tym Fryderyka II, a także skarbiec katedralny, w którym można zobaczyć cenne relikwie i dzieła sztuki sakralnej. Na uwagę zasługują również przepiękne mozaiki i freski zdobiące wnętrze katedry, a także taras, z którego rozciąga się panoramiczny widok na miasto.

Pałac Normanów (Palazzo dei Normanni)

Pałac Normanów, znany również jako Pałac Królewski, jest jednym z najstarszych królewskich pałaców w Europie. Jego budowa rozpoczęła się w IX wieku za panowania Arabów, a następnie był rozbudowywany przez Normanów, którzy uczynili go swoją siedzibą. Pałac pełnił funkcję siedziby królów Sycylii, a obecnie jest siedzibą sycylijskiego parlamentu.

Wewnątrz pałacu znajduje się Cappella Palatina, kaplica zbudowana na zlecenie króla Rogera II w XII wieku. Kaplica słynie z przepięknych mozaik bizantyjskich, które zdobią ściany, sufity i kopuły. Mozaiki przedstawiają sceny biblijne oraz motywy roślinne i geometryczne, a także postacie świętych i aniołów. Cappella Palatina jest uważana za jedno z najważniejszych dzieł sztuki sakralnej na świecie.

Kościół San Giovanni degli Eremiti

Kościół San Giovanni degli Eremiti to kolejny zabytek, który doskonale oddaje wielokulturowe dziedzictwo Palermo. Został zbudowany w XII wieku na miejscu wcześniejszego meczetu. Charakterystyczne czerwone kopuły kościoła, inspirowane architekturą arabską, są jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów krajobrazu miasta.

Wewnątrz kościoła można zobaczyć prostą, ale niezwykle elegancką architekturę, która łączy elementy normańskie i arabskie. Kościół otoczony jest pięknym ogrodem, w którym rosną drzewa cytrusowe, oliwne i palmy. To spokojne miejsce jest doskonałe do odpoczynku i kontemplacji.

Quattro Canti

Quattro Canti, znane również jako Piazza Vigliena, to centralne skrzyżowanie w Palermo, które jest jednym z najbardziej charakterystycznych punktów miasta. Nazwa “Quattro Canti” oznacza “Cztery Rogi” i odnosi się do czterech barokowych fasad budynków, które tworzą to skrzyżowanie.

Każda z fasad jest bogato zdobiona rzeźbami, fontannami i płaskorzeźbami, które przedstawiają cztery pory roku, cztery hiszpańskie królestwa Sycylii oraz patronów miasta: św. Krzysztofa, św. Agatę, św. Olivę i św. Ninfa. Quattro Canti jest miejscem, gdzie można poczuć atmosferę barokowego Palermo i podziwiać mistrzowską sztukę rzeźbiarską.

Teatro Massimo

Teatro Massimo to jeden z największych i najbardziej znanych teatrów operowych w Europie. Jego budowa rozpoczęła się w 1874 roku i trwała aż do 1897 roku. Teatr został zaprojektowany przez architekta Giovanni Battista Filippo Basilego i jego syna Ernesto Basilego.

Teatro Massimo słynie z doskonałej akustyki i przepięknej architektury, która łączy elementy neoklasyczne i secesyjne. Wnętrze teatru jest równie imponujące, z bogato zdobionymi lożami, czerwonymi aksamitnymi fotelami i majestatycznym plafonem. Teatr Massimo jest miejscem, gdzie można doświadczyć najwyższej klasy przedstawień operowych, baletowych i koncertów.

Kościół La Martorana (Santa Maria dell’Ammiraglio)

Kościół La Martorana, znany również jako Santa Maria dell’Ammiraglio, to jeden z najważniejszych zabytków sakralnych w Palermo. Został zbudowany w XII wieku przez admirała Georgiosa z Antiochii, doradcę króla Rogera II. Kościół łączy elementy architektury bizantyjskiej i normańskiej.

Wewnątrz kościoła znajdują się przepiękne mozaiki bizantyjskie, które przedstawiają sceny z życia Chrystusa i Maryi, a także postacie świętych i aniołów. Mozaiki te są uważane za jedne z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych na Sycylii. Kościół La Martorana jest również znany ze swojego dzwonnika, który jest jednym z najstarszych w mieście.

Katakumby kapucynów (Catacombe dei Cappuccini)

Katakumby Kapucynów to jedno z najbardziej niezwykłych miejsc w Palermo. Znajdują się pod klasztorem kapucynów i są miejscem spoczynku tysięcy zmumifikowanych ciał. Katakumby były używane od XVI do XIX wieku jako miejsce pochówku dla mnichów kapucyńskich, a później także dla bogatych mieszkańców Palermo.

Zwiedzający mogą zobaczyć ciała zachowane w naturalny sposób, niektóre z nich ubranymi w stroje z epoki. Katakumby Kapucynów są miejscem pełnym historii, które jednocześnie budzi grozę i fascynację. To miejsce przypomina o przemijaniu i jest świadectwem dawnych praktyk pogrzebowych.

Oratorium San Lorenzo

Oratorium San Lorenzo to mały, ale niezwykle urokliwy kościół, znany z bogatych dekoracji rzeźbiarskich wykonanych przez Giacoma Serpotta. Oratorium zostało zbudowane w XVII wieku i jest prawdziwym klejnotem barokowej sztuki sakralnej.

Wnętrze oratorium jest bogato zdobione stiukami, które przedstawiają sceny z życia św. Wawrzyńca oraz postacie aniołów i świętych. Każdy detal jest misternie wykonany, co sprawia, że wnętrze oratorium przypomina prawdziwe dzieło sztuki. Oratorium San Lorenzo jest miejscem, które zachwyca pięknem i precyzją rzeźbiarską.

Fontanna Pretoria (Fontana Pretoria)

Fontanna Pretoria, znana również jako “Fontanna Wstydu”, znajduje się na Piazza Pretoria w centrum Palermo. Została zbudowana w XVI wieku przez florentynskiego rzeźbiarza Francesco Camilliani i jest jednym z najpiękniejszych przykładów renesansowej sztuki w mieście.

Fontanna jest ozdobiona licznymi rzeźbami przedstawiającymi mityczne postacie, nimfy, zwierzęta i alegorie rzek. Nazwa “Fontanna Wstydu” pochodzi od nagości postaci, co w XVII wieku budziło kontrowersje wśród mieszkańców Palermo. Dziś Fontanna Pretoria jest jednym z najważniejszych punktów turystycznych miasta i miejscem, które warto odwiedzić.

Palermo to miasto pełne historii, kultury i niezwykłych zabytków. Każdy z tych miejsc ma swoją unikalną historię i urok, który przyciąga turystów z całego świata. Od majestatycznych katedr po urokliwe kościoły i imponujące pałace, Palermo oferuje niezliczone możliwości odkrywania i podziwiania dziedzictwa kulturowego Sycylii. Odwiedzając te zabytki, można przenieść się w czasie i poczuć atmosferę minionych epok, które ukształtowały to niezwykłe miasto.

Kultura Palermo

Palermo, stolica Sycylii, to miasto o niezwykle bogatej kulturze, która jest wynikiem wielowiekowego przenikania się różnych tradycji i wpływów. Od czasów starożytnych Palermo było ważnym centrum handlowym i kulturalnym, które przyciągało kupców, artystów i uczonych z różnych części świata. Dziś Palermo to miejsce, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, a bogate dziedzictwo kulturowe jest widoczne na każdym kroku. Przyjrzyjmy się bliżej różnym aspektom kultury Palermo, które czynią to miasto wyjątkowym.

Przeczytaj również: Kobieca strona Sycylii – SYCYLIJKI Gaetano Savatteri

Muzea i galerie sztuki

Palermo jest domem dla wielu muzeów i galerii sztuki, które przechowują bogate kolekcje dzieł sztuki, artefaktów archeologicznych i historycznych.

Museo Archeologico Regionale Antonio Salinas: Jedno z najważniejszych muzeów archeologicznych we Włoszech, z imponującą kolekcją artefaktów z czasów starożytnych, w tym greckich rzeźb, mozaik i przedmiotów codziennego użytku.
Galleria d’Arte Moderna: Galeria sztuki współczesnej, która prezentuje prace włoskich i międzynarodowych artystów. Kolekcja obejmuje dzieła malarstwa, rzeźby, fotografii i instalacji artystycznych.
Palazzo Abatellis: Muzeum sztuki mieszczące się w gotycko-katalońskim pałacu, które posiada bogatą kolekcję średniowiecznej i renesansowej sztuki, w tym słynne “Triumf Śmierci” oraz “Annunciazione” Antonella da Messina.
Palazzo Riso: Muzeum sztuki współczesnej, które prezentuje prace współczesnych artystów sycylijskich i międzynarodowych, z naciskiem na awangardowe i eksperymentalne formy sztuki.

Muzyka i teatr

Palermo ma bogatą tradycję muzyczną i teatralną, która odzwierciedla różnorodność kulturową miasta. Od opery po muzykę ludową, Palermo oferuje szeroką gamę wydarzeń kulturalnych dla miłośników muzyki i teatru.

Teatro Massimo: Jeden z największych teatrów operowych w Europie, znany ze swojej doskonałej akustyki i wspaniałej architektury. Teatro Massimo jest miejscem, gdzie można doświadczyć najwyższej klasy przedstawień operowych, baletowych i koncertów symfonicznych.
Teatro Politeama Garibaldi: Drugi co do wielkości teatr w Palermo, który oferuje różnorodne spektakle, od opery i baletu po koncerty muzyki klasycznej i współczesnej.
Festiwale muzyczne: Palermo jest gospodarzem wielu festiwali muzycznych, takich jak Palermo Jazz Festival, który przyciąga znanych muzyków jazzowych z całego świata, oraz Festival di Morgana, który skupia się na tradycyjnej muzyce sycylijskiej.
Muzyka ludowa: Sycylia ma bogatą tradycję muzyki ludowej, która jest wciąż żywa w Palermo. Tradycyjne pieśni i tańce, takie jak tarantella, można usłyszeć na festiwalach i lokalnych wydarzeniach kulturalnych.

Przeczytaj również: Festiwal La NOTTE Della TARANTA w SALENTO

Sztuka i rzemiosło

Palermo ma bogatą tradycję rzemieślniczą, która jest widoczna w licznych warsztatach i sklepach w całym mieście. Rękodzieło sycylijskie jest cenione na całym świecie za swoją jakość i unikalny styl.

Ceramika: Tradycyjne sycylijskie ceramiki, takie jak maiolica, są ręcznie malowane i zdobione w jaskrawe wzory. Można je znaleźć w licznych sklepach i warsztatach w Palermo.
Marionetki (Pupi Siciliani): Sycylijskie marionetki, używane w tradycyjnych przedstawieniach teatru lalkowego, są ręcznie robione i bogato zdobione. W Palermo można odwiedzić warsztaty, gdzie rzemieślnicy tworzą te unikalne dzieła sztuki.
Biżuteria: Sycylijska biżuteria, często inspirowana motywami z natury i historii wyspy, jest ceniona za swoje ręczne wykonanie i oryginalne wzory.

Kultura Palermo to mozaika wpływów i tradycji, które tworzą niezwykle bogaty i zróżnicowany krajobraz kulturalny miasta. Od muzyki i teatru, przez literaturę i sztuki wizualne, po kuchnię i rzemiosło – Palermo oferuje niezliczone możliwości odkrywania i doświadczania unikalnej sycylijskiej kultury. Każdy, kto odwiedza Palermo, może zanurzyć się w tej wyjątkowej atmosferze i poczuć pulsujący rytm

Kuchnia – Co zjeść w Palermo

Kuchnia Palermo jest jednym z najważniejszych elementów kultury miasta. Sycylijska kuchnia jest znana z używania świeżych, lokalnych składników i łączenia smaków z różnych kultur, które miały wpływ na wyspę. Niektóre z najsłynniejszych dań, które warto spróbować w Palermo, to:

arancini: Smażone kulki ryżowe z różnymi nadzieniami, takimi jak ragù, szynka i ser, czy szpinak.
panelle: Smażone placki z mąki z ciecierzycy, często podawane w bułce z sezamem.
caponata: Sałatka z bakłażanów, pomidorów, oliwek, kaparów i selera, duszona w słodko-kwaśnym sosie.
sfincione: Sycylijska pizza, która jest grubsza i bardziej puszysta niż tradycyjna włoska pizza, często z dodatkiem cebuli, pomidorów, anchovies i sera caciocavallo.
cannoli: Słodkie rurki z kruchego ciasta nadziewane kremem z ricotty, często z dodatkiem kandyzowanych owoców lub czekolady.
granita: Orzeźwiający deser z lodem i owocami, idealny na gorące sycylijskie dni.

Zakupy i rynki Palermo

Palermo jest miastem, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, a zakupy są doskonałą okazją do odkrywania lokalnej kultury i tradycji. Miasto oferuje szeroką gamę rynków, butików i sklepów, które zachwycą każdego miłośnika zakupów.

Vucciria

Vucciria to jeden z najstarszych i najbardziej znanych rynków w Palermo. Znajduje się w historycznym centrum miasta, w pobliżu Piazza San Domenico. Vucciria to miejsce, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę Palermo – tętniące życiem targowisko, gdzie sprzedawcy głośno zachęcają do zakupów, a zapach świeżych produktów unosi się w powietrzu.

Na rynku Vucciria można znaleźć świeże owoce, warzywa, ryby, mięso, sery i wiele innych lokalnych specjałów. Oprócz żywności, na Vucciria sprzedawane są również ubrania, obuwie i różne artykuły gospodarstwa domowego. Warto odwiedzić to miejsce nie tylko po zakupy, ale także aby poczuć unikalną atmosferę sycylijskiego targowiska.

Ballarò

Ballarò to kolejny znany rynek w Palermo, który znajduje się w dzielnicy Albergheria. Jest to jeden z najstarszych rynków w mieście, gdzie można znaleźć szeroki wybór świeżych produktów spożywczych, w tym ryb, mięsa, owoców i warzyw. Ballarò to także miejsce, gdzie można spróbować tradycyjnych sycylijskich przekąsek, takich jak panelle (placki z mąki z ciecierzycy) i arancini (smażone kulki ryżowe).

Rynek Ballarò jest również znany ze swoich stoisk z ubraniami, obuwiem i akcesoriami, gdzie można znaleźć zarówno nowe, jak i używane rzeczy w atrakcyjnych cenach. Spacerując po tym rynku, można poczuć autentyczną atmosferę Palermo i zobaczyć codzienne życie mieszkańców miasta.

Capo

Capo to kolejny popularny rynek w Palermo, który znajduje się w dzielnicy Monte di Pietà. Jest to tętniące życiem targowisko, gdzie można znaleźć świeże produkty spożywcze, takie jak owoce, warzywa, ryby, mięso i sery. Capo to również miejsce, gdzie można kupić tradycyjne sycylijskie produkty, takie jak oliwa z oliwek, wino i lokalne słodycze.

Rynek Capo jest także znany ze swoich stoisk z odzieżą, obuwiem i akcesoriami, gdzie można znaleźć modne i oryginalne rzeczy. Spacerując po rynku, można zobaczyć kolorowe stragany, głośnych sprzedawców i poczuć prawdziwą atmosferę Palermo.

Butiki i sklepy z pamiątkami

Palermo oferuje również wiele butików i sklepów z pamiątkami, gdzie można znaleźć unikalne przedmioty i prezenty, które przypomną o wizycie w tym niezwykłym mieście.

Via Roma i Via Maqueda: To jedne z głównych ulic handlowych w Palermo, gdzie można znaleźć wiele butików, sklepów z ubraniami, biżuterią, obuwiem i akcesoriami. Są to doskonałe miejsca na zakupy, gdzie można znaleźć zarówno lokalne, jak i międzynarodowe marki.
Sklepy z ceramiką: Sycylijska ceramika jest znana na całym świecie ze swojej jakości i piękna. W Palermo można znaleźć wiele sklepów oferujących ręcznie malowane ceramiki, takie jak talerze, wazony, filiżanki i ozdoby. Każdy przedmiot jest unikalny i stanowi doskonałą pamiątkę z podróży.
Sklepy z marionetkami (Pupi Siciliani): Sycylijskie marionetki są ważnym elementem lokalnej tradycji teatralnej. W Palermo można znaleźć warsztaty i sklepy oferujące ręcznie robione marionetki, które stanowią doskonałą pamiątkę i przypominają o bogatej kulturze wyspy.
Sklepy z biżuterią: Sycylijska biżuteria, inspirowana motywami z natury i historii wyspy, jest ceniona za swoje ręczne wykonanie i oryginalne wzory. W Palermo można znaleźć wiele sklepów oferujących unikalne, ręcznie robione ozdoby.

Rozrywka i rekreacja w Palermo

Palermo to miasto, które oferuje wiele możliwości do aktywnego spędzania czasu i relaksu. Od parków i ogrodów, przez plaże, aż po różnorodne atrakcje kulturalne – Palermo ma coś dla każdego.

Parki i ogrody

Palermo ma wiele pięknych parków i ogrodów, które są doskonałym miejscem na spacer, relaks i kontakt z naturą.

Orto Botanico di Palermo: Ogród botaniczny w Palermo to jedno z najstarszych i najważniejszych tego typu miejsc we Włoszech. Ogród zajmuje powierzchnię około 10 hektarów i posiada imponującą kolekcję roślin z całego świata. Jest to idealne miejsce na spokojny spacer wśród egzotycznych roślin i drzew.
Giardino Inglese – Parco Piersanti Mattarella: To piękny park w stylu angielskim, który znajduje się w centrum Palermo. Park oferuje szerokie aleje, malownicze stawy, liczne ławki i miejsca do piknikowania. Giardino Inglese to doskonałe miejsce na relaks i odpoczynek od zgiełku miasta.
Parco della Favorita: Największy park miejski w Palermo, który oferuje liczne ścieżki spacerowe, trasy rowerowe i miejsca do uprawiania sportów. Parco della Favorita to doskonałe miejsce na aktywny wypoczynek i kontakt z naturą.

Plaże i sporty wodne

Palermo ma dostęp do pięknych plaż, które są idealnym miejscem na relaks i kąpiele słoneczne.

Mondello: To najpopularniejsza plaża w Palermo, która słynie z białego piasku i turkusowej wody. Plaża Mondello oferuje doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych, takich jak żeglarstwo, windsurfing i nurkowanie. W pobliżu plaży znajdują się liczne bary i restauracje, gdzie można spróbować lokalnych specjałów.
Sferracavallo: To urokliwa wioska rybacka położona niedaleko Palermo, która oferuje piękne plaże i doskonałe warunki do nurkowania. Sferracavallo to także doskonałe miejsce na spróbowanie świeżych owoców morza w jednej z lokalnych restauracji.

Palermo to miasto, które ma wiele do zaoferowania. Jego bogata historia, zróżnicowana kultura, wspaniałe zabytki i wyjątkowa kuchnia sprawiają, że jest to miejsce, które każdy podróżnik powinien odwiedzić. Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem historii, sztuki, jedzenia czy przyrody, Palermo z pewnością zachwyci Cię swoją różnorodnością i niepowtarzalnym urokiem. Odwiedzając Palermo, odkryjesz serce Sycylii, pełne pasji, tradycji i niezapomnianych wrażeń.

Jak dostać się z Krakowa do Palermo?

Podróż z Krakowa do Palermo można zrealizować na kilka sposobów, ale najwygodniejszym i najszybszym jest lot samolotem. Oto kroki, jak zaplanować podróż:

1. Lot bezpośredni

Sezonowe bezpośrednie loty z Krakowa (Lotnisko Kraków-Balice) do Palermo (Lotnisko Falcone-Borsellino) są dostępne od przewoźników takich jak Ryanair. Lot bezpośredni trwa około 2,5 godziny.

2. Lot z przesiadką

Jeśli nie ma dostępnych bezpośrednich lotów, można skorzystać z połączeń z przesiadką. Najpopularniejsze przesiadki to:

Rzym (Fiumicino): Linie lotnicze takie jak Alitalia oferują loty z Krakowa do Rzymu, a następnie z Rzymu do Palermo.
Mediolan (Malpensa lub Linate): Można lecieć liniami Ryanair, Wizz Air lub EasyJet z Krakowa do Mediolanu, a stamtąd kontynuować podróż do Palermo.

Całkowity czas podróży z przesiadką może wynosić od 5 do 8 godzin, w zależności od czasu oczekiwania na przesiadkę.

Jak daleko jest lotnisko w Palermo od centrum?

Lotnisko Falcone-Borsellino (PMO), znane również jako Lotnisko Palermo, znajduje się około 35 kilometrów na zachód od centrum Palermo.

Jak się dostać do centrum Palermo z lotniska?

Istnieje kilka opcji transportu z lotniska do centrum Palermo:

1. Pociąg

Trinacria Express: Pociągi regionalne łączą lotnisko z głównym dworcem kolejowym w Palermo (Palermo Centrale). Podróż trwa około 50 minut. Pociągi kursują regularnie co 30-60 minut. Bilety można kupić na stacji kolejowej na lotnisku lub online na stronie Trenitalia.

2. Autobus

Prestia e Comandè: Autobusy tej firmy kursują między lotniskiem a centrum Palermo co około 30 minut. Podróż trwa około 50 minut do 1 godziny, w zależności od ruchu. Autobusy zatrzymują się na kilku przystankach w centrum, w tym na głównym dworcu kolejowym (Palermo Centrale). Bilety można kupić u kierowcy lub online.

3. Taksówka

Taksówki: Taksówki są dostępne przed terminalem przylotów. Podróż do centrum Palermo trwa około 30-40 minut, w zależności od ruchu. Koszt przejazdu wynosi około 40-50 euro, ale zaleca się potwierdzenie ceny z kierowcą przed rozpoczęciem podróży.

4. Wynajem samochodu

Wynajem samochodu: Na lotnisku dostępne są liczne wypożyczalnie samochodów, takie jak Hertz, Avis, Europcar i inne. Wynajem samochodu to dobra opcja, jeśli planujesz zwiedzać Sycylię na własną rękę. Droga do centrum Palermo jest dobrze oznakowana i prowadzi autostradą A29.

Podróż z Krakowa do Palermo najwygodniej odbyć samolotem, z bezpośrednim lotem lub przesiadką. Lotnisko Palermo Falcone-Borsellino znajduje się około 35 km od centrum miasta, a dojazd do centrum możliwy jest pociągiem, autobusem, taksówką lub wynajętym samochodem. Każda z tych opcji ma swoje zalety i wybór zależy od preferencji podróżującego.