Reventador to aktywny stratowulkan położony w wschodniej części Andów w Ekwadorze, w odległym rejonie Parku Narodowego Reventador. Nazwa wulkanu w języku hiszpańskim oznacza „eksploder” i dobrze oddaje jego naturę. Od 1541 roku wulkan ten wybuchł ponad 25 razy, jednak ze względu na jego izolowane położenie, wiele erupcji przeszło niezauważone.
Wulkan Reventador jest częścią łańcucha wulkanicznego w Cordillera Real, który leży znacznie bardziej na wschód niż główny wulkaniczny pas regionu. Wulkan góruje nad dżunglami zachodniej części Amazonii, a jego zbocza są gęsto porośnięte lasami. Charakterystycznym elementem wulkanu jest kaldera o średnicy 4 km, z szeroką przerwą w ścianie kaldery skierowaną na wschód, która powstała w wyniku zawalenia się struktury wulkanu. Z wnętrza tej kaldery wyrasta młodszy, niezarośnięty stratowulkan, który jest głównym miejscem obecnej aktywności wulkanicznej. Lawa wydobywająca się z Reventadoru ma skład andezytowy.
Geologiczna historia wulkanu Reventador
Reventador został zbudowany w trzech głównych etapach:
- Podstawowy kompleks wulkaniczny – Pierwszy stratowulkan rozpoczął swoje powstawanie około 350 000-400 000 lat temu. Wulkan ten doświadczył potężnego zawalenia, co doprowadziło do utworzenia osadu lawiny o objętości około 20 km³, około 30 000 lat temu.
- Średni wulkan (Volcán Paleo Reventador) – Wewnątrz kaldery utworzonej po zawaleniu się poprzedniego wulkanu wyrósł nowy stratowulkan, który również został zniszczony przez kolejne zawalenie wschodniego zbocza. Lawina powstała w wyniku tego wydarzenia miała objętość 8 km³, a wiek tego zawalenia szacuje się na około 20 000 lat temu.
- Współczesny wulkan Reventador – Jest jednym z najaktywniejszych wulkanów w Ekwadorze. Najbardziej intensywną aktywność odnotowano w XX wieku, z erupcjami w latach 1922, 1926, 1929, 1936, 1944, 1955, 1958, 1960, 1972, 1973-1974 i 1976.
Samaniego et al (2005) “Temporal Evolution of Magmatism in the Northern Volcanic Zone of the Andes: The Geology and Petrology of Cayambe Volcanic Complex (Ecuador)”, J. Petrology, v. 46 (11), pp. 2225-2252
Erupcja w 2002 roku
Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Reventadoru była erupcja, która miała miejsce 3 listopada 2002 roku. Była to największa zarejestrowana erupcja tego wulkanu w czasach historycznych. Wulkan wyemitował kolumnę popiołu o wysokości 17 km, a przepływy piroklastyczne dotarły na odległość 8 km od kaldery. Pył wulkaniczny dotarł do stolicy kraju, Quito, położonej około 100 km od wulkanu, powodując niemal całkowitą ciemność w mieście i tworząc warstwę popiołu o grubości 3-5 mm. Ewakuowano wtedy 22 osoby z okolicznych terenów, a ponad 2 miliony ludzi w całym regionie zostało bezpośrednio dotkniętych przez opad popiołu.
Erupcja z 2002 roku zniszczyła drogi i gospodarstwa, a także doprowadziła do zatrzymania pracy rurociągu naftowego, który jest jednym z kluczowych dla gospodarki kraju. Ta erupcja była jednym z najbardziej dramatycznych przykładów aktywności wulkanicznej w Andach.
Od czasu erupcji w 2002 roku, Reventador pozostaje niezwykle aktywnym wulkanem. Regularnie emituje popiół i gazy wulkaniczne, które mogą być obserwowane z daleka. Od 2008 roku wulkan jest w stanie ciągłej aktywności, z wybuchami popiołu i lawy, a także z okresowymi emisjami bloków lawowych i spływów piroklastycznych. W 2020 roku niemal codziennie obserwowano chmury popiołu unoszące się na wysokość 1-2 km, a także częste lawiny bloków lawowych na zboczach wulkanu.
Wulkan jest regularnie monitorowany przez lokalne i międzynarodowe służby geologiczne, które wykorzystują nowoczesne technologie, takie jak satelity, do śledzenia jego aktywności. Na przykład, w tygodniu od 14 do 20 sierpnia 2024 roku, jak wskazuje Instituto Geofísico-Escuela Politécnica Nacional, sejsmolodzy odnotowali od 43 do 100 codziennych eksplozji, które były połączone z emisjami popiołu i gazów wulkanicznych.
Znaczenie wulkanu dla Ekwadoru
Reventador jest jednym z najaktywniejszych wulkanów w Ekwadorze i odgrywa ważną rolę zarówno w badaniach geologicznych, jak i w kształtowaniu środowiska naturalnego regionu. Z jednej strony jego regularna aktywność stanowi zagrożenie dla okolicznych społeczności, z drugiej strony przyciąga badaczy i geologów, którzy monitorują jego wybuchy, aby lepiej zrozumieć procesy wulkaniczne w Andach.
Reventador, mimo swojej izolacji, ma ogromny wpływ na środowisko i ludzi w okolicznych regionach. To nie tylko potężna siła natury, ale także kluczowy obiekt badawczy dla naukowców zajmujących się wulkanologią.
