Popocatépetl, znany również jako “El Popo” lub “Don Goyo”, jest jednym z najbardziej znanych i aktywnych wulkanów w Meksyku. Leży w środkowej części kraju, w stanie Puebla, Morelos i Meksyk, i wznosi się na imponującą wysokość 5393 metrów nad poziomem morza, co czyni go drugim najwyższym szczytem Meksyku, zaraz po Pico de Orizaba. Wulkan znajduje się zaledwie 70 km od stolicy, Meksyku, skąd bywa widoczny przy sprzyjających warunkach atmosferycznych.
Przeczytaj również: Wulkan Mount Pelée i najtragiczniejsza erupcja XX wieku
Popocatépetl to stratowulkan, którego stożek ma kształt niemal idealnie symetryczny. Krater o średnicy około 400 na 600 metrów oraz strome ściany sięgające 840 metrów wysokości tworzą imponującą strukturę, która dominuje nad otaczającym krajobrazem. Popocatépetl jest częścią pasma wulkanicznego znanego jako Pasmo Wulkaniczne Transmeksykańskie. Wulkan ten, w parze z bliźniaczym Iztaccihuatl, jest wpisany na listę Parku Narodowego Izta-Popo Zoquiapan, który chroni unikalne ekosystemy wokół tych monumentalnych szczytów.
Jego geologiczna historia zaczęła się ponad 730 tysięcy lat temu, kiedy to na miejscu dzisiejszego wulkanu wykształcił się pradawny wulkan Nexpayantla, który uległ zapadnięciu, tworząc kalderę. W późniejszych okresach powstały inne struktury wulkaniczne, aż około 23 tysięcy lat temu, potężna erupcja boczna uformowała obecny stożek Popocatépetl, który jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie.
Popocatépetl był świadkiem wielu potężnych erupcji na przestrzeni wieków. Zgodnie z badaniami, wulkan przeszedł trzy potężne erupcje typu pliniańskiego, z których ostatnia miała miejsce około 800 roku n.e. Eruptiony te wyrzucały ogromne ilości popiołów, gazów oraz lawy, które tworzyły potężne lahary – lawiny błotne i gruzowe – niosące zniszczenie na odległość wielu kilometrów. Podobnie jak inne duże wulkany, Popocatépetl odgrywał ważną rolę w historii Meksyku, a pierwsza zanotowana wspinaczka na szczyt miała miejsce w 1519 roku, gdy Diego de Ordaz, w towarzystwie grupy hiszpańskich żołnierzy, podjął próbę zdobycia wulkanu.
Na przestrzeni wieków Popocatépetl wybuchał wielokrotnie, wywołując panikę wśród miejscowej ludności. Do większych erupcji należą te z lat: 1519-1528, 1923, 1994 i 2000, kiedy to tysiące ludzi musiało zostać ewakuowanych z pobliskich miejscowości. Ostatnie lata przyniosły kolejne wybuchy, które niosły za sobą zagrożenie dla okolicznych miast, w tym stolicy Meksyku.
Erupcja z grudnia 2000 roku była największym wydarzeniem wulkanicznym na Popocatépetl od 1200 lat. W wyniku tego wybuchu doszło do ogromnego wyrzutu gazów i pyłów na wysokość kilku kilometrów, co doprowadziło do ewakuacji ponad 40 tysięcy ludzi z pobliskich obszarów. Kolejne wybuchy miały miejsce w 2012 i 2016 roku, gdy wulkan wyrzucał pióropusze pyłu i lawy, które zagrażały pobliskim wioskom i miastom.
Aktualna aktywność
Wulkan Popocatépetl od początku XXI wieku pozostaje jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie, regularnie przypominając o swojej sile i potencjale zniszczenia. Już w grudniu 2000 roku, po wielu latach uśpienia, wulkan wzbudził ogromne obawy, kiedy to w wyniku jego największej erupcji od ponad 1200 lat, tysiące mieszkańców musiało zostać ewakuowanych z pobliskich terenów. Kolejne lata przyniosły szereg znaczących wybuchów, które wpłynęły na życie dziesiątek tysięcy osób mieszkających w jego cieniu.
Erupcje z ostatnich lat
Popocatépetl wybuchł 25 grudnia 2005 roku, wyrzucając w powietrze kolumnę dymu i popiołu, która osiągnęła wysokość aż 3 km, a także wyrzucając lawę na znaczne odległości. Ten wybuch stanowił poważne zagrożenie dla pobliskich miejscowości i wzbudził obawy w całym regionie.
W styczniu 2012 roku wulkan wykazał znaczną aktywność, wyrzucając popiół i gaz, które zanieczyściły atmosferę wokół niego. W kwietniu tego samego roku, zaobserwowano fragmenty gorącej skały wyrzucane z krateru, a słupy pary wodnej i popiołu były rejestrowane aż 15 razy w ciągu jednego dnia. W maju 2013 roku nastąpił kolejny wybuch, który trwał 3,5 godziny i spowodował wyrzut popiołu na wysokość 3 km, pokrywając okoliczne wioski warstwą pyłu wulkanicznego. W wyniku wybuchu wulkan wystrzelił fragmenty skał na odległość aż 700 metrów od krateru.
Liczne eksplozje z lipca 2013 roku zmusiły linie lotnicze do odwołania ponad 40 lotów do i z międzynarodowych lotnisk w Meksyku oraz Toluce. Z tego powodu tysiące pasażerów utknęło na lotniskach, a międzynarodowe połączenia zostały zakłócone. W 2014 roku erupcje były niemal codziennym zjawiskiem – odnotowywano eksplozje, które wyrzucały popiół na wysokość od 800 do 3000 metrów nad kraterem.
2016-2019: Narastająca Aktywność
Popocatépetl nie pozwolił o sobie zapomnieć także w 2016 roku, kiedy to w marcu wyrzucił w powietrze kolumnę popiołu o wysokości 2 km, co doprowadziło do utworzenia strefy bezpieczeństwa o promieniu 12 kilometrów wokół wulkanu. Kolejna erupcja miała miejsce już w kwietniu, kiedy wulkan wyrzucił lawę, popiół i skały. Sierpień 2016 roku przyniósł cztery oddzielne wybuchy, które ponownie wywołały alarm w regionie.
Rok 2019 był niezwykle aktywny dla Popocatépetl. W marcu wybuchy wyrzucały fragmenty skał na odległość od 1,6 do 2,4 km od krateru, a w czerwcu słup popiołu wzbił się aż na 11 km nad poziomem morza. Z kolei w lipcu tego samego roku doszło do trzech erupcji, które wyrzucały popiół na wysokość 1,5 km, co spowodowało, że pył wulkaniczny dotarł aż do miasta Xochimilco. Aktywność ta zmusiła lokalne władze do wzmożonego monitorowania wulkanu i ostrzegania mieszkańców przed potencjalnymi zagrożeniami.
Wybuchy z 2020 roku i Zagrożenia Dla Lotnictwa
Popocatépetl kontynuował swoją aktywność także w 2020 roku, kiedy 9 stycznia wulkan wyrzucił lawę i skały, a chmury popiołu wzniosły się na wysokość 6,1 km. Wybuch w styczniu 2020 roku przyciągnął uwagę mediów na całym świecie, a kolejny 27 stycznia spowodował spektakularne nocne widowisko, kiedy skały i popiół zostały wyrzucone w powietrze. W lutym tego samego roku, Popocatépetl wybuchł kilkakrotnie, wyrzucając kolumny popiołu na wysokość od 400 do 1200 metrów.
Wulkan stwarza poważne zagrożenie dla lotnictwa – w listopadzie 2019 roku erupcja zmusiła samolot KLM lecący z Amsterdamu do zawrócenia z powodu niebezpiecznych warunków atmosferycznych wywołanych przez wyrzut popiołu.
Najnowsze Erupcje i Przyszłe Perspektywy
Wulkan Popocatépetl pozostaje niezwykle aktywny także w latach 2022-2024. W czerwcu 2022 roku tragiczny incydent związany z nielegalnym wspinaniem się na wulkan doprowadził do śmierci jednej osoby, a druga została poważnie ranna po tym, jak wulkan wyrzucił kamienie i fragmenty skał. Ostatnie miesiące przyniosły kolejne wybuchy, które spowodowały wyrzucenie materiałów wulkanicznych na wysokość do 1 km w grudniu 2022 roku oraz w maju 2023 roku, co doprowadziło do zamknięcia szkół i lotnisk w pobliskich miastach.
Wulkan kontynuuje swoją aktywność także w 2024 roku, kiedy to między 27 a 28 lutego odnotowano aż 13 erupcji w ciągu 24 godzin, co zmusiło władze do odwołania 22 lotów na międzynarodowych lotniskach w Meksyku i Puebla.
Legenda Popocatépetl i Iztaccihuatl
Dawno temu, przed przybyciem Hiszpanów do Meksyku, w czasach wielkiego imperium Azteków, żył dzielny wojownik o imieniu Popocatépetl. Był on ukochanym Iztaccíhuatl, pięknej księżniczki, córki potężnego tlatoani (władcy) jednego z azteckich plemion. Iztaccíhuatl była znana nie tylko ze swojej niezwykłej urody, ale także z delikatności i łagodnego serca.
Ojciec księżniczki obiecał jej rękę Popocatépetlowi pod jednym warunkiem: musiał on najpierw dowieść swojej odwagi i zasług, biorąc udział w wojnie przeciwko wrogom imperium. Popocatépetl bez wahania zgodził się, wiedząc, że po zwycięstwie będzie mógł poślubić swoją ukochaną.
Niestety, podczas gdy Popocatépetl walczył na froncie, władca otrzymał fałszywe informacje o jego śmierci w bitwie. Iztaccíhuatl, załamana wiadomością o śmierci swojego ukochanego, nie mogła znieść bólu i zmarła z rozpaczy.
Kiedy Popocatépetl powrócił po zwycięstwie, dowiedział się o tragicznym losie Iztaccíhuatl. W ogromnym smutku, przeniósł jej ciało na wysoką górę, by oddać jej hołd. Tam, klęcząc nad jej ciałem, złożył przysięgę wiecznej czujności. Bogowie, poruszeni jego miłością i poświęceniem, zamienili ich w dwa wulkany.
Iztaccíhuatl, leżąca na wiecznym spoczynku, stała się wulkanem znanym jako „Śpiąca Księżniczka” – jej kształt przypomina postać leżącej kobiety. Z kolei Popocatépetl, dzielny wojownik, stał się wulkanem „Dymiącej Góry”, ponieważ od czasu do czasu wybucha, wyrzucając dym i popiół, symbolizując wieczną czujność nad swoją ukochaną.
Ta legenda jest nie tylko romantyczną opowieścią, ale także ma głęboki związek z meksykańską kulturą i tożsamością. Wulkany Popocatépetl i Iztaccíhuatl są widoczne z wielu miejsc w środkowym Meksyku, a ich majestatyczne sylwetki przypominają o wielkich bohaterach przeszłości oraz miłości, która przezwyciężyła nawet śmierć.
Popocatépetl to nie tylko jeden z najaktywniejszych wulkanów w Meksyku, ale także potężny “strażnik”, który od tysięcy lat wyznacza krajobraz i kulturę regionu. Jego groźna obecność nie tylko budzi szacunek, ale także fascynuje zarówno naukowców, jak i mieszkańców, którzy wierzą, że wulkan posiada własną duszę i moc, by chronić lub niszczyć.
Jeżeli zaciekawił Cię ten artykuł, zapraszamy do lektury naszego portalu dla kobiet, gdzie w dziale Nauka znajdziesz inne ciekawe teksty z zakresu wulkanologii, sejsmologii, meteorologii i wielu innych fascynujących dziedzin nauki, m.in. o wulkanie Nevado del Ruiz i tragedii w Armero. Odkryj świat pełen niezwykłych zjawisk i poszerzaj swoją wiedzę z nami!
