Wulkan Nyiragongo to aktywny stratowulkan znajdujący się w paśmie gór Virunga w Demokratycznej Republice Konga. Wznosi się na wysokość 3 470 metrów nad poziomem morza i jest jednym z najbardziej znanych wulkanów na kontynencie afrykańskim. Znajduje się w Parku Narodowym Virunga, około 12 kilometrów na północ od miasta Goma oraz w pobliżu jeziora Kivu. Wulkan ten jest wyjątkowy ze względu na swoje niezwykłe, niebezpieczne erupcje oraz obecność największego na świecie jeziora lawowego, które regularnie wypełnia krater Nyiragongo.
Nyiragongo to wulkan stratowulkaniczny, który częściowo nachodzi na dwa starsze wulkany: Baruta i Shaheru. Otoczony jest także setkami małych wulkanicznych stożków żużlowych, które powstały w wyniku bocznych erupcji wulkanu. Wulkan ten zbudowany jest z niezwykle płynnej lawy, co sprawia, że jego erupcje mają wyjątkowo gwałtowny przebieg.
Jezioro lawowe Nyiragongo
Nyiragongo jest najbardziej znany z tego, że w jego kraterze regularnie tworzy się jezioro lawowe – jedno z największych i najbardziej spektakularnych na świecie. Jezioro to zmienia swoją głębokość i rozmiary w zależności od aktywności wulkanu. W 1977 roku, przed jedną z erupcji, jezioro osiągnęło rekordową głębokość 600 metrów. Po erupcji w 2002 roku, głębokość jeziora zmniejszyła się do około 900 metrów poniżej krawędzi krateru, ale poziom lawy stopniowo wzrastał.
Przeczytaj również: Wulkan Erta Ale czyli jezioro lawowe sercu Afryki
Dzięki istnieniu jeziora lawowego Nyiragongo stał się jednym z najczęściej badanych wulkanów na świecie. Naukowcy regularnie monitorują aktywność wulkaniczną, próbując przewidzieć kolejne wybuchy, które mogłyby zagrażać życiu setek tysięcy ludzi mieszkających w okolicach Gomy.
Historia erupcji
Nyiragongo ma długą historię erupcji, z których wiele miało katastrofalne skutki. Wulkan wybuchał przynajmniej 34 razy od 1882 roku, a niektóre okresy aktywności trwały przez wiele lat. Jezioro lawowe, które regularnie pojawia się w kraterze, zostało po raz pierwszy naukowo potwierdzone w 1948 roku, choć przypuszczano jego istnienie już wcześniej.
Jednym z najbardziej znanych wybuchów Nyiragongo była erupcja z 10 stycznia 1977 roku. Wówczas ściany krateru pękły, a jezioro lawowe opróżniło się w mniej niż godzinę, a lawa zaczęła spływać z wulkanu z niesamowitą prędkością, osiągając nawet 60 km/h na górnych zboczach. Lawowe potoki zniszczyły kilka wiosek i zabiły co najmniej 50 osób. Była to najszybciej poruszająca się lawa w historii wulkanologii.
W kolejnych latach wulkan ponownie wybuchał, w tym w latach 1982, 1994 i 2002 roku, kiedy to miała miejsce jedna z najtragiczniejszych erupcji w historii wulkanu. 17 stycznia 2002 roku otworzyła się szczelina w południowym zboczu Nyiragongo, a lawa zaczęła płynąć w stronę miasta Goma. Lawa dotarła do lotniska w Goma, a następnie do jeziora Kivu. Zginęło wtedy około 245 osób, a 120 000 osób straciło dach nad głową. Była to jedna z najbardziej tragicznych erupcji na kontynencie afrykańskim.
Podczas erupcji Nyiragongo w 2002 roku obawiano się, że lawa wpływająca do jeziora Kivu może spowodować erupcję limniczną, podobną do tragedii, która miała miejsce w 1986 roku nad jeziorem Nyos w Kamerunie. Choć scenariusz ten nie doszedł do skutku, zagrożenie pozostaje realne. Jezioro Kivu jest jednym z największych na świecie zbiorników gazów rozpuszczonych w wodzie, co czyni je obiektem stałej obserwacji naukowców. Erupcja limniczna w tym rejonie mogłaby być katastrofalna, zagrażając życiu milionów mieszkańców Demokratycznej Republiki Konga i Rwandy.
Nyiragongo to jeden z najbardziej niebezpiecznych wulkanów na świecie, głównie ze względu na bliskość miasta Goma, w którym mieszka ponad milion ludzi. Wulkan jest stale monitorowany przez Obserwatorium Wulkaniczne w Goma (GVO), które śledzi jego aktywność sejsmiczną oraz zmiany w temperaturze i poziomie jeziora lawowego. Niestety, z powodu niestabilnej sytuacji politycznej w Demokratycznej Republice Konga oraz braku środków, przyszłość monitoringu wulkanu jest niepewna.
Dodatkowym zagrożeniem w okolicach Nyiragongo są toksyczne wycieki dwutlenku węgla, znane lokalnie jako mazuku. Gazy te, które wydostają się z ziemi, mogą być śmiertelne, szczególnie w zamkniętych przestrzeniach i bezwietrznych warunkach. W niektórych miejscach wokół Gomy zdarzały się przypadki śmiertelne w wyniku zatrucia gazami mazuku.
Kolejna erupcja Nyiragongo miała miejsce 22 maja 2021 roku. Lawa znów zaczęła zagrażać miastu Goma, a mieszkańcy zostali zmuszeni do masowej ewakuacji. W ciągu kilku godzin lawa zbliżyła się do lotniska w Goma, powodując przerwy w dostawach prądu i panikę wśród ludności. Pomimo szybkiej reakcji władz i ewakuacji tysięcy osób, erupcja spowodowała śmierć co najmniej 32 osób, głównie w wyniku wypadków drogowych podczas ucieczki oraz zawalenia się budynków.
Erupcja w 2021 roku przypomniała o ciągłym zagrożeniu, jakie niesie ze sobą Nyiragongo. Z powodu bliskości zamieszkałych terenów oraz unikalnych właściwości geologicznych, wulkan ten stanowi realne zagrożenie dla setek tysięcy ludzi.
Wulkan Nyiragongo to jeden z najbardziej niebezpiecznych wulkanów na świecie. Jego niezwykle płynna lawa, zdolność do nagłych i gwałtownych erupcji oraz bliskość gęsto zaludnionych obszarów, takich jak Goma, czynią go jednym z najbardziej monitorowanych wulkanów na kontynencie afrykańskim. Mimo postępu w dziedzinie wulkanologii, Nyiragongo nadal stanowi zagadkę dla naukowców i realne zagrożenie dla tysięcy ludzi żyjących w jego cieniu.
Jeżeli zaciekawił Cię ten artykuł, zapraszamy do lektury naszego portalu dla kobiet, gdzie w dziale Nauka znajdziesz inne ciekawe teksty z zakresu wulkanologii, sejsmologii, meteorologii i wielu innych fascynujących dziedzin nauki, m.in. o pięknym wulkanie Mayon z tragiczną historią erupcji. Odkryj świat pełen niezwykłych zjawisk i poszerzaj swoją wiedzę z nami!
