Wulkan Laki, znany również jako Lakagígar, to system wulkaniczny położony w zachodniej części islandzkiego Parku Narodowego Vatnajökull. System ten obejmuje wulkan Grímsvötn oraz wiele kraterów, które rozciągają się wzdłuż 25-kilometrowej szczeliny, przecinającej górę Laki. To miejsce, choć na co dzień raczej spokojne, stało się świadkiem jednej z najpotężniejszych erupcji w historii, która nie tylko zniszczyła życie na Islandii, ale miała daleko idące konsekwencje na całym świecie.
Przeczytaj również: Wulkan PINATUBO Od tragedii po atrakcję turystyczną
Tragiczna erupcja z 1783 roku
Erupcja Laki rozpoczęła się 8 czerwca 1783 roku, kiedy to otworzyła się gigantyczna szczelina o długości 25 km, z której wydobywały się ogromne ilości lawy, gazów i pyłu wulkanicznego. W pierwszych dniach erupcji doszło do potężnych eksplozji, które były wynikiem interakcji wody gruntowej z wznoszącą się magmą bazaltową. Z czasem erupcje przeszły w mniej wybuchowy, ale nadal intensywny charakter, wyrzucając fontanny lawy na wysokość nawet 1400 metrów. Przez osiem miesięcy wulkan wyrzucał z siebie około 14 km³ lawy, a także olbrzymie ilości szkodliwych gazów, w tym dwutlenku siarki i fluoru, które rozprzestrzeniły się na całej Islandii i Europie, a nawet wpłynęły na klimat na innych kontynentach.
Pod względem energetycznym erupcja Laki była równa wybuchowi wulkanu o współczynniku VEI 4, co oznacza, że była to jedna z najpotężniejszych erupcji wulkanicznych tamtych czasów. Największe ilości lawy wydobyły się z wulkanu w ciągu pierwszych pięciu miesięcy, jednak procesy erupcyjne trwały do lutego 1784 roku. Oprócz lawy, z wulkanu wydobywały się olbrzymie ilości gazów wulkanicznych, takich jak dwutlenek siarki i fluorki, które wywołały poważne problemy zdrowotne i ekologiczne na całej wyspie.
Móðuharðindin: Zniszczenia na Islandii
Dla Islandii erupcja Laki była jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii kraju. Skażenie atmosfery i ziemi przez związki siarki i fluoru miało katastrofalny wpływ na środowisko. Pył i kwas siarkowy opadły na ziemię, zatrucie gleby sprawiło, że roślinność zaczęła zamierać, co z kolei doprowadziło do masowego wymierania zwierząt gospodarskich. Zginęło aż 50% populacji bydła, 80% owiec i połowa koni. Zatrucie fluorem, które powodowało uszkodzenia zębów i kości u zwierząt, doprowadziło do ich śmierci, a w konsekwencji do głodu, który dotknął ludność wyspy.
W wyniku wybuchu i jego skutków co najmniej 20-25% mieszkańców Islandii zmarło z powodu głodu i chorób, które rozprzestrzeniały się w wyniku zniszczeń wywołanych erupcją. Islandczycy nazwali ten okres „Móðuharðindin”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „trudności związane z mgłą”. Mgła, którą wulkan wyrzucił do atmosfery, rozprzestrzeniła się na całą Islandię i Europę, zmieniając klimat oraz wywołując problemy zdrowotne wśród ludności.
Globalne skutki klimatyczne
Erupcja Laki nie ograniczyła swoich skutków wyłącznie do Islandii. Chmury gazów wulkanicznych, zwłaszcza dwutlenku siarki, rozprzestrzeniły się po całej półkuli północnej, wywołując drastyczne zmiany klimatyczne. W wyniku erupcji do atmosfery trafiło około 120 milionów ton dwutlenku siarki, co spowodowało spadek temperatury i anomalia pogodowe na całym świecie. W Europie, gdzie erupcja była szczególnie odczuwalna, nastąpił gwałtowny spadek temperatur, co doprowadziło do poważnych problemów rolniczych i głodu.
Wielka Brytania i Francja były szczególnie dotknięte przez tzw. „chmurę Laki”, która spowodowała wzrost liczby zgonów z powodu problemów oddechowych. W 1784 roku, zimy w Europie były jednymi z najzimniejszych w historii, a ekstremalne warunki pogodowe, takie jak powodzie i burze, spowodowały dalsze zniszczenia.
W regionach odległych od Islandii, takich jak Egipt czy Indie, erupcja Laki również miała tragiczne konsekwencje. Zakłócenie cyrkulacji monsunów w Afryce i Azji doprowadziło do suszy, a w Egipcie poprzez niski stan Nilu, wywołało klęskę głodu, w wyniku której zginęło niemal 20% populacji.
Erupcja Laki pozostaje jednym z najbardziej znaczących i tragicznych wydarzeń w historii erupcji wulkanicznych. Jej skutki były odczuwalne nie tylko w Islandii, ale także na całym świecie, wpływając na klimat i ludność w wielu krajach. Dziś Laki jest obiektem badań wulkanologów i klimatologów, którzy starają się zrozumieć długofalowe skutki takich erupcji na środowisko naturalne i klimat.
Erupcja Laki z 1783 roku była jednym z najtragiczniejszych wydarzeń wulkanicznych XVIII wieku, jednak nie była jedyną erupcją, która wpłynęła na globalny klimat. W 1815 roku wybuch wulkanu Tambora w Indonezji, uznany za największy wybuch wulkanu w historii, spowodował jeszcze bardziej katastrofalne skutki. Erupcja Tambory wyrzuciła do atmosfery ogromne ilości popiołów i gazów wulkanicznych, co doprowadziło do globalnego spadku temperatur i okresu znanego jako “rok bez lata” w 1816 roku. W wyniku tych zmian klimatycznych doszło do poważnych problemów rolniczych i głodu w Ameryce Północnej oraz Europie. Zarówno Laki, jak i Tambora przypominają, jak potężny wpływ na klimat i życie ludzi mogą mieć erupcje wulkaniczne.
Jeżeli zaciekawił Cię ten artykuł, zapraszamy do lektury naszego portalu dla kobiet, gdzie w dziale Nauka znajdziesz inne ciekawe teksty z zakresu wulkanologii, sejsmologii, meteorologii i wielu innych fascynujących dziedzin nauki. Odkryj świat pełen niezwykłych zjawisk i poszerzaj swoją wiedzę z nami!
