Tajska bazylia (Thai Basil, horapha) to wyjątkowe zioło, które odgrywa kluczową rolę w kuchniach Azji Południowo-Wschodniej, w tym Tajlandii, Wietnamu, Kambodży i Laosu. Charakteryzuje się unikalnym smakiem, opisywanym jako połączenie anyżu i lukrecji z lekką ostrością, który jest bardziej stabilny podczas gotowania w wysokich temperaturach niż popularna w Europie bazylia słodka. Tajska bazylia ma niewielkie, wąskie liście, fioletowe łodygi i różowo-fioletowe kwiaty, które wyróżniają ją zarówno pod względem estetycznym, jak i smakowym.

Tajska bazylia jest rośliną zwartą i wytrzymałą, osiągającą wysokość około 45 cm. Jej liście są błyszczące, lekko ząbkowane i mają charakterystyczny, anyżowo-lukrecjowy zapach. W przeciwieństwie do bardziej powszechnej bazylii słodkiej, tajska bazylia ma fioletowe łodygi, a jej kwiaty, zebrane w kwiatostany zwane tyrsami, są różowo-fioletowe. Roślina, podobnie jak inne przedstawicielki rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), ma kwadratowe łodygi i rośnie w układzie naprzeciwległych liści.

Tajska bazylia jest jedną z odmian bazylii słodkiej (Ocimum basilicum var. thyrsiflora), jednak jej smak i aromat są bardziej intensywne niż u typowych zachodnich odmian tej rośliny. Jest często mylona z bazylią anyżową lub lukrecjową ze względu na podobieństwo aromatów, choć te odmiany różnią się od tajskiej bazylii, która ma bardziej złożony profil smakowy.

Bazylia tajska – do czego? Zastosowanie kulinarne

Tajska bazylia jest powszechnie wykorzystywana w kuchniach Azji Południowo-Wschodniej, gdzie stanowi kluczowy składnik wielu dań, zwłaszcza curry. W kuchni tajskiej liście tej bazylii dodaje się do zielonych i czerwonych curry, nadając im charakterystyczny aromat. Jest również wykorzystywana w popularnych potrawach, takich jak sanbeiji (trzy filiżanki kurczaka), w kuchni tajwańskiej. W Tajlandii, do potraw takich jak drunken noodles czy dania z kurczaka, wieprzowiny i owoców morza często wykorzystuje się świętą bazylię (Ocimum tenuiflorum), jednak w zachodnich restauracjach tajskich, z powodu lepszej dostępności, częściej używa się bazylii tajskiej.

We wietnamskiej kuchni tajska bazylia jest często serwowana na surowo jako dodatek do takich dań, jak phở (w wersji południowej), bún bò Huế czy bánh xèo. Jej liście można zrywać bezpośrednio z talerza i dodawać do zupy lub innych dań, aby wzbogacić smak o anyżowo-lukrecjową nutę.

W Polsce tajska bazylia staje się coraz bardziej dostępna, i można ją znaleźć w różnych formach. Oprócz świeżych liści, które bywają sezonowo dostępne w supermarketach, można także zakupić tajską bazylię w siekanej formie, w oleju, zamkniętą w słoikach. Jest to wygodne rozwiązanie, szczególnie w przypadku, gdy świeże zioła są trudno dostępne. Tego rodzaju produkty można znaleźć w marketach na działach z azjatycką kuchnią lub zamówić w sklepach internetowych specjalizujących się w azjatyckich produktach spożywczych. Tajska bazylia w oleju świetnie sprawdza się w potrawach typu stir-fry, sosach oraz jako dodatek do zup.

Uprawa tajskiej bazylii

Tajska bazylia jest rośliną wieloletnią w ciepłym, tropikalnym klimacie, jednak w klimatach chłodniejszych, takich jak w Polsce, jest uprawiana jako roślina jednoroczna. Preferuje stanowiska słoneczne, gdzie ma dostęp do co najmniej 6-8 godzin światła dziennie. Gleba powinna być żyzna, dobrze przepuszczalna, o odczynie pH od 6,5 do 7,5.

Roślina może być uprawiana zarówno z nasion, jak i z sadzonek. W trakcie uprawy należy regularnie usuwać kwiaty, aby liście nie nabierały gorzkiego smaku. Tajska bazylia może być zbierana wielokrotnie, odcinając kilka liści na raz, co stymuluje jej dalszy wzrost.

Właściwości zdrowotne

Tajska bazylia, podobnie jak inne rośliny z rodziny jasnotowatych, posiada wiele właściwości zdrowotnych. Zawiera związki przeciwutleniające, takie jak flawonoidy i eugenol, które pomagają w neutralizacji wolnych rodników, wspierają zdrowie serca oraz mają działanie przeciwzapalne. W medycynie tradycyjnej tajska bazylia była stosowana w celu łagodzenia problemów trawiennych oraz wspomagania układu odpornościowego.

Smak i aromat

Smak tajskiej bazylii jest wyjątkowy – słodki, anyżowo-lukrecjowy, z lekką pikantnością. W odróżnieniu od bazylii słodkiej, którą często wykorzystuje się w kuchni włoskiej, tajska bazylia zachowuje swój aromat i strukturę nawet po dłuższym gotowaniu, co czyni ją idealną do dań takich jak curry czy stir-fry. Dzięki temu, że jej smak jest bardziej intensywny, tajska bazylia doskonale komponuje się z pikantnymi i aromatycznymi potrawami kuchni azjatyckiej.

Przepisy z Wykorzystaniem Tajskiej Bazylii

Tajskie Zielone Curry z tajska bazylią

Składniki:

• 400 ml mleka kokosowego
• 2 łyżki pasty zielonego curry
• 300 g kurczaka pokrojonego w kawałki
• 100 g zielonych warzyw (np. fasolka szparagowa, bakłażan)
• 1 garść świeżej tajskiej bazylii
• 1 łyżka sosu rybnego
• 1 łyżeczka cukru palmowego
• Sok z limonki

Sposób przygotowania:

1. W garnku podgrzej mleko kokosowe, dodaj pastę curry i podsmażaj, aż zacznie intensywnie pachnieć.
2. Dodaj kurczaka i smaż przez kilka minut.
3. Dodaj warzywa, sos rybny, cukier palmowy i gotuj, aż wszystko będzie miękkie.
4. Na koniec dodaj liście tajskiej bazylii oraz sok z limonki do smaku.

Stir-fry z wołowiną i tajska bazylią

Składniki:

• 300 g wołowiny, pokrojonej w cienkie plastry
• 1 czerwona papryka, pokrojona w paski
• 1 łyżka sosu sojowego
• 1 łyżka sosu ostrygowego
• 1 garść tajskiej bazylii
• 2 ząbki czosnku, drobno posiekane
• 1 łyżka oleju do smażenia

Sposób przygotowania:

1. Podgrzej olej na patelni i smaż czosnek, aż się zarumieni.
2. Dodaj wołowinę i smaż, aż będzie miękka.
3. Dodaj paprykę, sos sojowy i sos ostrygowy, a następnie smaż przez 5 minut.
4. Na koniec dodaj liście tajskiej bazylii i smaż przez minutę.

Pad Kra Pao z kurczakiem

Składniki:

• 400 g mielonego kurczaka
• 2 ząbki czosnku, drobno posiekane
• 1 papryczka chili, drobno posiekana
• 2 łyżki sosu sojowego
• 1 łyżka sosu rybnego
• 1 łyżeczka cukru
• 1 łyżka oleju do smażenia
• 1 garść świeżej tajskiej bazylii lub 2 łyżki siekanej bazylii w oleju
• Jajko sadzone (opcjonalnie) do podania
• Ryż jaśminowy do podania

Sposób przygotowania:

1. Podgrzej olej na patelni i dodaj czosnek oraz chili. Smaż przez chwilę, aż czosnek zacznie pachnieć.
2. Dodaj mielonego kurczaka i smaż, aż mięso będzie złociste i dobrze wysmażone.
3. Dodaj sos sojowy, sos rybny i cukier. Mieszaj dokładnie, aż składniki się połączą.
4. Na koniec dodaj tajską bazylię (świeżą lub z oleju) i smaż jeszcze przez minutę.
5. Podawaj z ryżem jaśminowym i jajkiem sadzonym.

Zupa Tom Yum z tajska bazylią

Składniki:

• 400 ml bulionu drobiowego
• 200 g krewetek, obranych
• 1 łodyga trawy cytrynowej, rozgnieciona
• 3 plastry imbiru
• 2 łyżki pasty Tom Yum
• 200 ml mleka kokosowego
• 1 łyżka sosu rybnego
• 1 garść świeżej tajskiej bazylii lub 2 łyżki bazylii w oleju
• 1 łyżka soku z limonki
• Świeże chili i kolendra do podania

Sposób przygotowania:

1. W garnku zagotuj bulion drobiowy. Dodaj trawę cytrynową, imbir i pastę Tom Yum. Gotuj na małym ogniu przez 5 minut.
2. Dodaj krewetki i mleko kokosowe. Gotuj, aż krewetki będą różowe i gotowe do spożycia.
3. Dopraw sos rybny, sok z limonki i dodaj tajską bazylię.
4. Przed podaniem udekoruj świeżym chili i kolendrą.

Tajska bazylia to nieodłączny składnik wielu potraw azjatyckich, który dzięki swojemu intensywnemu smakowi i wytrzymałości na wysokie temperatury, idealnie nadaje się do dań takich jak curry czy stir-fry. Jej uprawa jest stosunkowo prosta, nawet w chłodniejszych klimatach, a jej właściwości zdrowotne czynią ją wartościowym dodatkiem do codziennej diety.