Resort nauki szykuje nowelizację ustawy dot. zwierząt laboratoryjnych. Ma ona m.in. dostosować polskie prawo do wymogów unijnych. Przewiduje bardziej rygorystyczne przepisy dot. hodowli zwierząt laboratoryjnych, a granty na badania z udziałem zwierząt uzależnia od zgody komisji etycznej.
Projekt nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych opublikowano w poniedziałek na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
„Proponowane zmiany mają na celu poprawę ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, a także usprawnienie działania systemu reglamentacji działalności polegającej na wykorzystywaniu zwierząt do tych celów (…) oraz uzyskiwania zgód na przeprowadzenie doświadczeń na zwierzętach” – napisano w uzasadnieniu.
Jak wyjaśniono, projekt jest odpowiedzią na wezwanie Komisji Europejskiej, aby Polska usunęła uchybienia w stosowaniu się do unijnej dyrektywy z 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych. Projekt noweli stanowi również odpowiedź na raport NIK z 2017 r. dot. zwierząt laboratoryjnych.
W nowelizowanej ustawie kładzie się nacisk na tzw. zasadę 3R (refining, reducing, replacing) – eliminowaniu cierpienia zwierząt, a także ograniczania skali oraz zastępowania badań na zwierzętach. Dotąd przepisy zakładały, że zasady tej należy się trzymać tylko w procedurach związanych badaniami czy edukacją. Teraz przepisami tymi obejmie się również m.in. hodowlę, utrzymanie zwierząt laboratoryjnych i opiekę nad nimi.
Nowe przepisy zakładają, że uśmiercanie zwierząt doświadczalnych musi być przeprowadzone przez odpowiednio wykwalifikowaną osobę. Dotyczy to nie tylko eksperymentów, ale i hodowli tych zwierząt.
Wprowadzona ma być zasada, zgodnie z którą odłów zwierząt dzikich do celów naukowych czy edukacyjnych dokonują właściwe osoby, a do tego tak, aby unikać bólu, cierpienia czy tzw. dystresu zwierząt (nieprzyjemne skutki stresu).
Naukowcy, którzy starają się o grant na badania z wykorzystaniem zwierząt, przed złożeniem wniosku będą musieli uzyskać zgodę lokalnej komisji etycznej – zakłada projekt noweli. W uzasadnieniu napisano, że dotąd grantodawcy nie wymagali od wnioskodawców przedłożenia zgody właściwej komisji etycznej przed przyznaniem finansowania. Kiedy zaś po przyznaniu grantu lokalna komisja etyczna wskazywała na potrzebę dokonania zmian w projekcie lub kwestionowała jego zasadność – pojawiał się łańcuch komplikacji.
Na hodowców, dostawców i użytkowników zwierząt wykorzystywanych w nauce i edukacji nowe przepisy nałożą obowiązek ustanawiania programu znajdowania nowego domu albo – w przypadku zwierząt dzikich – programu rehabilitacyjnego przed przywróceniem ich do siedliska przyrodniczego.
Pojawi się też obowiązek ewidencjonowania zwierząt padłych lub uśmierconych poza ośrodkami badawczymi (np. zwierząt dzikich czy żyjących na fermach).
W uzasadnieniu napisano, że powiatowi lekarze weterynarii będą mogli stwierdzać rażące naruszenia przepisów przez podmioty prowadzące działalność w zakresie wykorzystywania zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych.
Ma sie też pojawić zapis, zgodnie z którym o członkostwo w lokalnych komisjach etycznych mogą się ubiegać osoby posiadające dorobek naukowy lub zawodowy z zakresu filozofii, etyki lub prawa, w szczególności – związany z etycznymi lub prawnymi aspektami wykorzystywania zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych.
„Ewentualnych kosztów organizacyjnych i obciążeń finansowych (nowelizacji – przyp. PAP) można spodziewać się jedynie u hodowców i dostawców, których obejmie obowiązek zapewnienia: właściwych metod uśmiercania oraz odpowiedniego personelu. Wymaga jednak podkreślenia, że hodowcy (ewentualnie dostawcy) będący jednocześnie użytkownikami, dysponują zarówno właściwym sprzętem, jak i personelem” – napisano w uzasadnieniu.
W prowadzonym przez ministra nauki rejestrze znajduje się obecnie 140 użytkowników, 74 hodowców i 12 dostawców. W rejestrze gromadzone są również dane dotyczące osób nadzorujących opiekunów zwierząt i ich dobrostan – to co najmniej 226 osób.
Proponuje się, by projektowana ustawa weszła w życiu po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia. Hodowcy i dostawcy niebędący użytkownikami zwierząt laboratoryjnych, będą mieli maksymalnie 6 miesięcy na dostosowanie się do nowych wymogów. (PAP Nauka w Polsce)
Autorka: Ludwika Tomala
