Pan de bono (znane też jako pandebono) to tradycyjne kolumbijskie pieczywo o charakterystycznej, lekko chrupiącej skórce i miękkim, elastycznym wnętrzu. Wypiekane z mąki kukurydzianej, skrobi z tapioki (yuca), sera i jajek, pan de bono jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych smaków kuchni regionu Valle del Cauca, zwłaszcza miasta Cali. To nie tylko przekąska – to kulturowy symbol i ulubiony towarzysz popołudniowej kawy tinto.
W Ameryce Łacińskiej chleb nie zawsze przypomina znane nam pszenne bochenki – bywa serowy, elastyczny, lekko słodki, pieczony z mąki z manioku lub kukurydzy. Takie właśnie są pan de bono – kolumbijskie bułeczki serowe, które, podobnie jak brazylijskie pão de queijo, stały się symbolem lokalnej kuchni i codziennego rytuału picia kawy. Choć oba wypieki łączy naturalna bezglutenowość, ciągnące wnętrze i wyraźny smak sera, różnią się w strukturze i proporcjach składników, odzwierciedlając bogactwo regionalnych tradycji i dostępnych surowców.
Pan de bono to nie tylko smak dzieciństwa dla wielu Kolumbijczyków – to także popularna przekąska podawana w piekarniach, domach i na ulicznych straganach. Ich intensywny aromat roznosi się w powietrzu zwłaszcza w godzinach porannych i popołudniowych, zapraszając do chwilowego zatrzymania się przy filiżance mocnego tinto – kolumbijskiej czarnej kawy. Choć proste w składzie, te serowe kulki kryją w sobie historię regionu, wpływy kulturowe i lokalną pomysłowość kulinarną.
Co to jest pan de bono?
Pan de bono to kolumbijskie, bezglutenowe bułeczki serowe, przygotowywane z mąki kukurydzianej, skrobi z yuki (tapioki), świeżego sera, jajek i często odrobiny cukru. Są lekko chrupiące z zewnątrz i elastyczne, wilgotne w środku. Podaje się je najczęściej na ciepło – same lub z kawą, a ich smak łączy delikatną słodycz z intensywnością świeżego sera.
Pochodzenie i historia
- Pochodzi z południowo-zachodniej Kolumbii, a szczególnie z regionu Valle del Cauca.
- Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od włoskiego piekarza, który sprzedawał „pan del buono” (czyli „dobry chleb”) – co w lokalnej wymowie przekształciło się w pan de bono.
- Inna wersja głosi, że nazwa pochodzi od „pan de bono” – chleba sprzedawanego przy moście o tej nazwie w mieście Cali.
- Dziś pan de bono to ikona kolumbijskich piekarni (panaderías) i symbol lokalnej tożsamości.
Składniki pan de bono – prosto, bez glutenu i z serem
Podstawowe składniki:
- Mąka kukurydziana – nadaje lekką słodycz i żółtawy kolor.
- Skrobia z manioku (yuca/tapioka) – odpowiada za elastyczność i strukturę.
- Queso fresco lub queso costeño – biały, słony, wilgotny ser kolumbijski (można użyć feta, ricotta salata, mozzarella).
- Jajka
- Odrobina cukru i soli – dla równowagi smaków.
Niektóre przepisy dodają:
- Mąkę pszenną (w wersji niewyłącznie bezglutenowej),
- Mleko lub śmietanę – dla dodatkowej wilgotności,
- Proszek do pieczenia – dla puszystości.
Bułeczki pan de bono są naturalnie bezglutenowe, jeśli użyjemy tylko skrobi z yuki i mąki kukurydzianej.
Przepis na pan de bono – krok po kroku
Składniki (na ok. 12 bułeczek):
- 200 g skrobi z tapioki (yuca, cassava, polvilho doce)
- 100 g mąki kukurydzianej
- 150 g świeżego białego sera (np. feta lub ser farmerski)
- 1 jajko
- 50 ml mleka (lub więcej w razie potrzeby)
- 1 łyżeczka cukru
- 1/2 łyżeczki soli
- 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia (opcjonalnie)
Wykonanie:
- Rozgrzej piekarnik do 180°C.
- W misce wymieszaj skrobię z tapioki, mąkę kukurydzianą, sól, cukier i proszek do pieczenia.
- Dodaj starty ser i dokładnie połącz z suchymi składnikami.
- Wbij jajko i dodaj mleko – mieszaj do uzyskania miękkiego, elastycznego ciasta.
- Uformuj kulki wielkości orzecha włoskiego (lub większe).
- Ułóż na blasze z papierem do pieczenia.
- Piecz przez 15–20 minut, aż bułeczki się napuszą i lekko zezłocą.
Pan de bono najlepiej smakuje na ciepło – wprost z piekarnika!
Warianty pan de bono
Regionalne i współczesne:
- Z nadzieniem z guavy (bocadillo) – słodko-słona wersja z typową kolumbijską konfiturą owocową.
- Z serem i kremowym serem (queso + crema) – bardziej wilgotne, kremowe wnętrze.
- Mini pan de bono – idealne jako przekąska koktajlowa.
- Z dodatkiem jogurtu – popularna modyfikacja w domowych przepisach.
- Wersja smażona – rzadsza, ale spotykana w niektórych regionach.
Wersje międzynarodowe:
- W USA i Europie sprzedawane jako gotowe mieszanki do pieczenia.
- Często podawane z gorącą czekoladą, tinto (czarną kawą) lub jako dodatek do zup i gulaszy.
Przechowywanie i zamrażanie
- Na świeżo: Najlepsze w dniu pieczenia – zachowują wilgotność i chrupkość.
- Po wystudzeniu: Przechowuj w szczelnym pojemniku do 2 dni, odgrzewaj w piekarniku.
- Zamrażanie: Surowe kulki możesz zamrozić, a potem piec bez rozmrażania (+ kilka minut dłużej).
Jak podawać pan de bono?
- Do kawy tinto – najbardziej klasyczne kolumbijskie połączenie.
- Z gorącą czekoladą – zwłaszcza na śniadanie lub podwieczorek.
- Z guawą (bocadillo) – na słodko.
- Jako dodatek do zup – np. kolumbijskiej ajiaco czy sancocho.
- Na zimno z sosem ziołowym lub awokado – jako finger food na przyjęcia.
Różnice między pan de bono, pan de yuca i almojábanas
- Pan de bono: z mąki kukurydzianej, skrobi z yuki i sera. Lżejsze i puszyste.
- Pan de yuca: z samej skrobi z yuki i sera. Bardziej sprężyste, elastyczne.
- Almojábanas: z sera i mąki pszennej lub ryżowej. Bardziej chlebowe i cięższe.
Pan de bono w świecie
Dzięki rosnącej popularności kuchni latynoamerykańskiej pan de bono pojawia się:
- w kolumbijskich kawiarniach w USA, Hiszpanii i Kanadzie,
- jako gotowe mieszanki lub mrożone wypieki,
- w menu lokali z „new Latin cuisine”,
- jako alternatywa dla bezglutenowego pieczywa.
Pan de bono to więcej niż bułeczka – to fragment kolumbijskiej kultury, który można upiec w każdej kuchni na świecie. Dzięki prostym składnikom i niezwykłemu smakowi zachwyca od pierwszego kęsa. Jeśli szukasz czegoś oryginalnego, łatwego do przygotowania i przyjaznego dla osób na diecie bezglutenowej – pan de bono jest idealnym wyborem!
Ten artykuł jest częścią cyklu „Bochenek Świata”, w którym odkrywamy chleby i wypieki z całego globu. Poznaj inne smaki: pão de queijo z Brazylii, injera z Etiopii, knäckebröd ze Szwecji czy pane di Altamura z Włoch – i odkrywaj kulturę świata przez pryzmat chleba.
