23 grudnia 2024 roku zaczęły obowiązywać nowe zmiany w rozporządzeniu dotyczącym ochrony przeciwpożarowej budynków, obiektów budowlanych i terenów. Przepisy, opracowane przez MSWiA we współpracy z Komendą Główną Państwowej Straży Pożarnej, mają na celu zminimalizowanie liczby ofiar pożarów i zatruć tlenkiem węgla.
– To rozporządzenie bierze się z naszej niezgody na to, ile osób w Polsce ginie w pożarach czy w wyniku zatruć tlenkiem węgla – mówił szef MSWiA Tomasz Siemoniak.
– Mamy w pamięci tragiczny pożar w Poznaniu, gdzie zginęło dwóch strażaków. Udało się wtedy uratować innych ludzi dzięki czujce dymu, którą miał jeden z mieszkańców. To rozporządzenie daje 5 lat na to, żeby w obiektach prywatnych takie czujki się znalazły. Jeśli chodzi o różne budynki publiczne, hotele, te wymogi są krótsze – dodał minister Tomasz Siemoniak.
– Zdrowie jest bezcenne i naprawdę warto mieć spokój i pewność, że w razie czego czujka zaalarmuje o zagrożeniu – podkreślił minister.
Znowelizowane rozporządzenie – główne założenia
Rozporządzenie MSWiA zmieniające przepisy ochrony przeciwpożarowej opublikowano 22 listopada 2024 r. Zmiany dotyczą dwóch głównych obszarów:
- Obowiązek stosowania urządzeń wykrywających pożar lub tlenek węgla, aby zmniejszyć liczbę ofiar pożarów i zatruć.
- Obowiązek oznaczenia miejsc połączenia ścian oddzielenia przeciwpożarowego w dużych budynkach handlowych, produkcyjnych i magazynowych dla łatwiejszej identyfikacji stref pożarowych przez strażaków.
Ponadto:
- Lokale mieszkalne świadczące usługi hotelarskie muszą zostać wyposażone w autonomiczne czujki dymu i tlenku węgla do 30 czerwca 2026 r.
- Lokale mieszkalne z procesem spalania paliwa mają ten obowiązek od 1 stycznia 2030 r.
- W nowych budynkach i lokalach hotelarskich obowiązek ten obowiązuje od 30 dni po ogłoszeniu rozporządzenia.
- Budynki z pozwoleniem na użytkowanie przed wejściem w życie rozporządzenia muszą oznakować ściany oddzielenia przeciwpożarowego do 1 stycznia 2026 r.
Małopolskie statystyki
– W Małopolsce miało miejsce w tym roku (do połowy grudnia) 1938 pożarów w budynkach mieszkalnych. Rannych zostało w nich 96 osób, a śmierć poniosło 17 osób. Odnotowano także 365 zdarzeń związanych z emisją tlenku węgla, w których poszkodowanych zostało 96 osób, a zginęły 3. W styczniu takich zdarzeń jest najwięcej. Apeluję o rozwagę. Czujka dymu i czadu może się okazać pierwszym ratownikiem – mówi wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.
Pożary sadzy, pożary w budynkach mieszkalnych, emisja tlenku węgla (czadu)
W 2024 r. w Polsce doszło do ponad 12,3 tys. pożarów sadzy, w których 116 osób zostało rannych, a 5 zginęło. Najwięcej takich zdarzeń było w styczniu – niemal 3 tys., a najmniej w lipcu – 271. Najczęściej dochodziło do nich w województwie wielkopolskim i mazowieckim.
Jak dotąd w 2024 r. w całym kraju miało miejsce ponad 27,4 tys. pożarów w budynkach mieszkalnych, w których rannych zostało ponad 1,9 tys. osób, a zginęło 269. Najwięcej było ich w styczniu – ponad 4,7 tys., a najmniej w sierpniu – niespełna 1,3 tys. Najczęściej do pożarów dochodziło w województwach mazowieckim, śląskim i dolnośląskim.
Odnotowano także ponad 4 tys. zdarzeń związanych z emisją tlenku węgla (czadu), w których poszkodowanych zostało niemal 1,2 tys. osób, a zginęły 43. Najwięcej zdarzeń było w styczniu – 531, a najmniej we wrześniu – 190. Najczęściej dochodzi do tego rodzaju wydarzeń w województwie śląskim – niemal 40 proc. wszystkich zdarzeń.
Liczba ofiar zatruciem tlenkiem węgla w ostatnich latach zmniejszyła się wobec tragicznego sezonu grzewczego 2010/2011 roku, gdy zmarło aż 111 osób. Od sezonu grzewczego 2018/2019 do 2023/2024 każdego roku z powodu zatrucia czadem zmarło między 37 a 54 osoby.
Pożary budynków
W latach 2019-2023 corocznie dochodziło do około 30-32 tys. pożarów w obiektach mieszkalnych.
Każdego roku w Polsce w pożarach budynków lub innych obiektów budowlanych śmierć ponosi średnio ponad 450 osób. Liczba ta utrzymuje się na podobnym poziomie, pomimo spadku ogólnej liczby pożarów.
Dane PSP wskazują m.in., że około 80 proc. to ofiary pożarów w budynkach mieszkalnych. Do tragicznych skutków pożarów najczęściej dochodzi w sezonie grzewczym. Najczęściej są to osoby (około 50 proc.) powyżej 55. roku życia. Duży odsetek pożarów występuje w nocy.
Wykrywanie oraz alarmowanie o zagrożeniu tlenkiem węgla – autonomiczne czujki tlenku węgla
W zdarzeniach związanych z emisją tlenku węgla, przy których działania ratownicze prowadziły lub asystowały siły KSRG, każdego roku jest poszkodowanych od kilkuset do blisko dwóch tysięcy osób, a kilkadziesiąt z nich traci życie.
Takie zdarzenia związane są głównie z nieprawidłowym działaniem urządzeń do ogrzewania lub ich wyposażenia (np. pieców, kotłów, podgrzewaczy wody, kominków), a także z niesprawnością przewodów kominowych (wentylacyjnych, spalinowych i dymowych).
Około 6 proc. ofiar śmiertelnych to dzieci. W ogólnej liczbie poszkodowanych grupa najmłodszych to około 27 proc.
Czujki w innych państwach
– W wielu krajach europejskich ten obowiązek od dawna jest wprowadzony. Myślę, że jest akceptacja społeczna wobec tego obowiązku w Polsce, zwłaszcza, że jest dużo czasu na wdrożenie przepisów – zaznaczył minister Tomasz Siemoniak.
Obowiązek stosowania tych urządzeń w budownictwie mieszkalnym istnieje w wielu krajach, np. w Austrii, Czechach, Estonii, Francji, Niemczech oraz Szwecji. Cykliczna edukacja społeczeństwa w połączeniu ze stosowaniem czujek w mieszkaniach przyczyniła się w tych państwach do wyraźnego spadku liczby ofiar śmiertelnych w pożarach (o 15-30 proc.).
Średni koszt zakupu czujki
Średnia cena autonomicznej czujki dymu wynosi około 60 zł. Natomiast czujka tlenku węgla kosztuje około 100 zł. Cena może się różnić z uwagi na region, sklep/producenta oraz oferty promocyjne lub zakup większej liczby czujek.
Koszt wyposażenia pojedynczego lokalu lub pomieszczenia w autonomiczną czujkę dymu lub autonomiczną czujkę tlenku węgla wynosi odpowiednio około 10 zł i 20 zł rocznie w ciągu 5 lat, czyli w okresie użytkowania urządzenia (gwarantowanego przez producenta).
Źródło: MSWiA/ KG PSP / Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie
