To bardzo groźna, przewlekła choroba zapalna tętnic, polegająca na stopniowym zwężaniu się ich światła, z powodu odkładającego się w nich cholesterolu (tzw. złego cholesterolu – LDL). Odkłada się on w tętnicach w formie tzw. blaszek miażdżycowych.
Etapy rozwoju miażdżycy:
1. Najpierw cząsteczki cholesterolu przenikają do uszkodzonej ściany tętnicy (np. przez toksyny z dymu tytoniowego, patogeny lub wolne rodniki).
2. Potem tworzy się w tym miejscu blaszka miażdżycowa, która jest zbudowana głównie z cholesterolu, ale także wapnia i tkanki łącznej.
3. Jeśli blaszka miażdżycowa dalej rośnie, stopniowo coraz bardziej zwężając światło tętnicy, to może w końcu znacznie ograniczyć przepływ krwi.
4. Blaszki miażdżycowe mogą też pękać. Jeśli tak się stanie, to powstaje wtedy zakrzep, który może całkowicie zablokować tętnicę.
Skutki zaawansowanej miażdżycy i związanego z nią niedokrwienia różnych narządów mogą być więc bardzo ncowedotkliwe! Są wśród nich m.in.:
- choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa)
- bóle wieńcowe
- zawał serca
- udar mózgu
- bóle mięśni podudzi.
Warto wiedzieć, że miażdżyca może rozwijać się po cichu już od najmłodszych lat, ale objawy kliniczne zwykle pojawiają się dopiero po 50 roku życia. Do rozwoju tej choroby przyczyniają się zarówno czynniki genetyczne (wrodzone), zwłaszcza te dotyczące metabolizmu lipidów (tłuszczów), jak i środowiskowe, a więc głównie związane ze stylem życia (np. palenie papierosów, sposób żywienia, poziom aktywności fizycznej, poziom stresu).
Jaki wpływ na rozwój miażdżycy ma dieta
Kluczową rolę w rozwoju miażdżycy odgrywa zatem krążący we krwi cholesterol. Generalnie, im większe jest stężenie cholesterolu (całkowitego / LDL) we krwi, tym większe jest też jego przenikanie do ściany tętnicy i tym szybszy rozwój blaszek miażdżycowych. Niektóre osoby mają niestety chronicznie podwyższony poziom cholesterolu we krwi już od urodzenia, a to za sprawą choroby genetycznej zwanej hipercholesterolemią rodzinną. Na szczęście większość ludzi ma jednak większy lub mniejszy wpływ na stężenie cholesterolu we krwi – za sprawą prowadzonego stylu życia.
Naukowcy udowodnili (w ramach słynnego badania Seven Countries Study), że stężenie cholesterolu we krwi zależy w dużej mierze od rodzaju spożywanych kwasów tłuszczowych. Im więcej mamy w diecie nasyconych kwasów tłuszczowych (występujących głównie w tłuszczach zwierzęcych), tym wyższe mamy stężenie cholesterolu we krwi. Tymczasem, przewaga nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie (pochodzących głównie z tłuszczów roślinnych) wiąże się z niskim stężeniem “złego” cholesterolu.
Podsumowując, regularne kontrolowanie i obniżanie (w razie potrzeby) stężenia cholesterolu (całkowitego / LDL) we krwi jest kluczową metodą powstrzymywania rozwoju miażdżycy. W ramach profilaktyki tej choroby warto rozważyć m.in. taką modyfikację diety, aby większość spożywanej żywności stanowiły produkty pochodzenia roślinnego.
Jaki jest bezpieczny dla zdrowia poziom cholesterolu
Obecnie uznaje się, że bezpieczny dla zdrowia poziom cholesterolu LDL we krwi wynosi poniżej 100 mg/dL, czyli inaczej poniżej 2,5 mmol/L. Dodajmy, że granicą bezpieczeństwa w przypadku cholesterolu całkowitego jest stężenie 200 mg/dl (lepiej jednak, aby było ono niższe, zbliżone do poziomu 150-155 mg/dl).
W przypadku chorób sercowo-naczyniowych, w tym w chorobie wieńcowej, po przebytym zawale lub udarze, ale także w cukrzycy czy też przewlekłej chorobie nerek, pożądane jest utrzymywanie stężenia cholesterolu LDL poniżej 70 mg/dL.
„Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych”, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2013 / Zdrowie PAP
Instytut Żywności i Żywienia / Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: www.izz.waw.pl / www.ncez.pl
