Empanadas to jedno z najbardziej uwielbianych dań kuchni latynoamerykańskiej. Te pyszne, chrupiące pierożki wypełnione różnorodnymi nadzieniami są popularne w wielu krajach, takich jak Argentyna, Chile, Kolumbia, Hiszpania i Meksyk. Empanadas można piec lub smażyć, a ich nadzienie może być zarówno mięsne, jak i wegetariańskie.
Nazwa “empanada” pochodzi od hiszpańskiego słowa “empanar”, co oznacza “obwijać w chleb”. Korzenie empanadas sięgają średniowiecznej Hiszpanii, skąd potrawa ta została przywieziona do Ameryki Łacińskiej przez hiszpańskich kolonizatorów. W różnych krajach latynoamerykańskich empanadas zostały zaadaptowane do lokalnych smaków i składników, co zaowocowało wieloma unikalnymi wariantami.
Warianty Empanadas
Empanadas w Belize
W Belize empanady są znane jako panades. Są one przygotowywane z masy (ciasta kukurydzianego) i zazwyczaj nadziewane rybą, kurczakiem lub fasolą. Panades są zazwyczaj głęboko smażone i podawane z dodatkiem kapusty lub salsy. Często sprzedawane są jako jedzenie uliczne, co czyni je łatwo dostępnymi i popularnymi wśród mieszkańców oraz turystów.
Empanadas w Brazylii
W Brazylii empanady nazywane są pastéis (liczba mnoga: pastéis) i mają formę półkola lub prostokąta z cienką, chrupiącą skórką, smażoną w oleju roślinnym. Najczęstsze nadzienia to mielone mięso, mozzarella, catupiry (rodzaj serka kremowego), serce palmy, dorsz, ser kremowy, kurczak i małe krewetki. Istnieją także pastéis z nadzieniami słodkimi, takimi jak pasta guajawa z serem Minas, bananem i czekoladą. W rezultacie pastéis są złocistobrązowe i chrupiące, ciesząc się ogromną popularnością w brazylijskich restauracjach i na ulicznych straganach.
Empanadas w Kostaryce
W Kostaryce empanady to nadziewane pierożki, które zazwyczaj robi się z nixtamalizowanej masy (ciasta kukurydzianego traktowanego wapnem), ale mogą być również przygotowane z ciasta z manioku, zielonego lub dojrzałego plantana, a także z mąki pszennej. Mogą być smażone na patelni, głęboko smażone lub pieczone. Nadzienia mogą zawierać wołowinę, wieprzowinę, kurczaka, ser, serce palmy, różne rodzaje warzywnych farszów (zwanych picadillo) lub fasolę. Istnieją także słodkie empanady wypełnione marmoladą z tropikalnych owoców, takich jak guawa czy ananas, dulce de chiverre (słodki dżem z Cucurbita ficifolia) lub dulce de leche (manjar, arequipe lub cajeta).
Na karaibskim wybrzeżu Kostaryki można znaleźć empanady podobne do jamajskich beef patties, wypełnione mięsem z wołowiny, kurczaka lub warzywami (zwykle ackee). Istnieją również słodkie empanady zwane “Plantain Tart” (z nadzieniem z dżemu z dojrzałego plantana) i “Pineapple Tart” (z nadzieniem z dżemu ananasowego).
Empanadas de viento, czyli “wietrzne” empanady, to smażone pierożki z ciasta pszennego, nadziewane ciągnącym się serem i posypane cukrem. Ich nazwa pochodzi od nadętego wyglądu, jakby były napełnione powietrzem. Mogą być podawane w różnych rozmiarach i są często jedzone z kawą lub herbatą z trawy cytrynowej.
Empanadas w Salwadorze
Salwador jest jednym z niewielu krajów, gdzie empanady robi się z ciasta z plantana zamiast mąki pszennej. Popularną słodką wersją są empanadas de platano, które mają kształt torpedy z ciasta z bardzo dojrzałego plantana, nadziewane kremem waniliowym, smażone, a następnie obtaczane w cukrze. Alternatywnie mogą mieć nadzienie z fasoli zamiast kremu, ale profil smakowy pozostaje słodki, a nie wytrawny.
Empanadas w Indonezji
W Indonezji empanady są znane jako panada. Są one szczególnie popularne w kuchni Manado z Północnego Sulawesi, gdzie panada ma grubą skórkę z smażonego ciasta chlebowego, nadziewaną pikantną rybą cakalang (tuńczyk pasiasty) i chili, curry, ziemniakami lub jajkami przepiórczymi. Panada w Północnym Sulawesi wywodzi się z portugalskiego wpływu w regionie. Potrawa ta jest podobna do karipap i pastel, chociaż mają cieńszą skórkę w porównaniu do panady.
Empanadas w Ekwadorze
W Ekwadorze empanadas de viento, czyli “wietrzne” empanady, są smażonymi pierożkami z ciasta pszennego nadziewanymi ciągnącym się serem i posypanymi cukrem. Nazwa pochodzi od nadętego wyglądu, jakby były napełnione powietrzem. Mogą być podawane w różnych rozmiarach, od przekąskowych po ogromne, popularne wśród średniej i pracującej klasy. Często jedzone są z kawą lub herbatą z trawy cytrynowej (té de hierba luisa). Ich wygląd jest bardzo podobny do włoskiego panzerotto.
Empanadas można kupić na ulicznych straganach, w targach i restauracjach. Podczas świąt religijnych kobiety z wiosek smażą empanady w domach i sprzedają je przed kościołami. W Ekwadorze popularne są także empanadas de verde, czyli empanady z ciasta z plantana, nadziewane serem i smażone. Najczęściej można je znaleźć na wybrzeżach kraju. Z rosnącą liczebnością imigrantów z południowego stożka i Kolumbii, popularne stały się również empanady pieczone z ciasta pszennego i nadzieniem mięsnym oraz empanady na bazie kukurydzy.
Empanadas we Włoszech
Włoskie ‘mpanatigghi, typowe dla Modiki w prowincji Ragusa na Sycylii, to pierożki w kształcie półksiężyca nadziewane mieszanką migdałów, orzechów włoskich, czekolady, cukru, cynamonu, goździków i mielonej wołowiny. Znane są również jako impanatiglie lub dolce di carne (mięsne ciastko). Prawdopodobnie zostały wprowadzone przez Hiszpanów podczas ich rządów na Sycylii w XVI wieku, co sugeruje etymologia nazwy pochodzącej od hiszpańskich empanadas lub empanadillas oraz nietypowe połączenie mięsa z czekoladą, które pojawia się także w kuchni hiszpańskiej. W przeszłości używano dziczyzny, ale obecnie stosuje się wołowinę.
Empanadas na Filipinach
Filipińskie empanady zazwyczaj zawierają mieloną wołowinę, wieprzowinę lub kurczaka, ziemniaki, posiekaną cebulę i rodzynki (w stylu picadillo) w nieco słodkim cieście z mąki pszennej. Dostępne są w dwóch rodzajach: pieczone i kruche smażone. Aby obniżyć koszty, często dodaje się ziemniaki jako wypełniacz, a innym popularnym nadzieniem są czosnkowe szczypiorki (kutsay).
Empanady w północnej części Ilocos mają zwykle wytrawne nadzienie z zielonej papai, fasoli mung i czasem posiekanej kiełbasy Ilocano (chorizo) lub longanizy oraz żółtka jaj. Ten wariant jest smażony i używa mąki ryżowej, co nadaje chrupiącą skórkę. W Bulacan empanada de kaliskis ma unikalną, wielowarstwową skórkę przypominającą łuski ryby, stąd nazwa. W Cebu empanada Danao to charakterystyczny słodko-słony wariant, nadziewany posiekanym chorizo i chayote, głęboko smażony i posypany białym cukrem przed podaniem. W Zamboanga empanada Zamboangueño jest nadziewana posiekanym słodkim ziemniakiem, ciecierzycą i podawana ze słodkim octem.
Istnieją również słodkie wersje empanad, znane jako empanaditas, które zwykle mają nadzienie z latik (karamelu kokosowego), miodu i orzechów lub masła orzechowego. Warianty kapampańskie mają nadzienie z yemy (kremu) i orzechów nerkowca. W Cebu sinudlan empanada to małe, głęboko smażone empanady z nadzieniem z bukayo (słodzonego miąższu kokosa).
Empanadas w Portoryko
W Portoryko empanady, znane jako empanadillas lub pastelillos, są przygotowywane z ciasta na bazie mąki i smażone. Nazwa może różnić się w zależności od regionu wyspy i rodzaju brzegu ciasta. Popularne nadzienia to mięso mielone, wieprzowina, kurczak, pizza (pasta pomidorowa i ser), guajawa z serem, kraby (jueyes), ryby, królik, ośmiornica, koncha i wiele innych, w zależności od lokalnej kuchni.
Empanadas w Wenezueli
Tradycyjne wenezuelskie empanady są przygotowywane z ciasta kukurydzianego, choć nowoczesne wersje używają precooked kukurydzy. Ciasto może mieć żółty kolor po upieczeniu dzięki dodatku annato. Nadzienia są bardzo różnorodne, a najczęstsze to ser, szarpana wołowina, kurczak, cazón (rekinek) szczególnie na wyspie Margarita, szynka, czarna fasola i ser (znane jako dominó) oraz kombinacje z małżami. Empanady mają kształt półksiężyca i są smażone w oleju. Czasami mogą mieć więcej niż jedno nadzienie, jak w empanadas de pabellón, które są nadziewane szarpaną wołowiną (lub cazón na wyspie Margarita), czarną fasolą, plasterkami smażonego plantana i szarpanym białym serem.
Przepis na Tradycyjne Empanadas Argentinas
Składniki:
Ciasto:
- 500 g mąki
- 150 g masła lub margaryny, schłodzonego i pokrojonego w kostkę
- 1 łyżeczka soli
- 1/2 szklanki zimnej wody
- 1 jajko (do posmarowania)
Nadzienie:
- 500 g mielonej wołowiny
- 2 średnie cebule, drobno posiekane
- 2 ząbki czosnku, drobno posiekane
- 2 jajka na twardo, pokrojone w kostkę
- 1/2 szklanki zielonych oliwek, pokrojonych w plasterki
- 1 łyżeczka kminku mielonego
- 1 łyżeczka słodkiej papryki
- 1/2 łyżeczki ostrej papryki (opcjonalnie)
- Sól i pieprz do smaku
- 2 łyżki oleju roślinnego
Przygotowanie ciasta:
W dużej misce wymieszaj mąkę i sól. Dodaj masło i wcieraj palcami w mąkę, aż uzyskasz konsystencję przypominającą kruszonkę. Dodaj stopniowo zimną wodę, mieszając, aż ciasto się połączy. Uformuj kulę, zawiń w folię spożywczą i schładzaj w lodówce przez co najmniej 30 minut.
Przygotowanie nadzienia:
Na dużej patelni rozgrzej olej na średnim ogniu. Dodaj cebulę i czosnek, smaż przez około 5 minut, aż będą miękkie. Dodaj mieloną wołowinę i smaż, aż będzie dobrze ugotowana i lekko zrumieniona.
Dodaj kminek, słodką paprykę, ostrą paprykę (jeśli używasz), sól i pieprz. Dobrze wymieszaj. Dodaj jajka na twardo i oliwki. Wymieszaj i odstaw nadzienie do ostygnięcia.
Formowanie i pieczenie empanadas:
Rozgrzej piekarnik do 180°C.
Na lekko posypanej mąką powierzchni rozwałkuj ciasto na grubość około 3 mm. Wykrawaj kółka o średnicy około 12 cm. Na środek każdego kółka nakładaj 1-2 łyżki nadzienia.
Złóż ciasto na pół, tworząc półksiężyc, i dokładnie zlep brzegi, aby nadzienie nie wypłynęło. Możesz użyć widelca do przyciśnięcia brzegów, aby nadać dekoracyjny wzór.
Ułóż empanadas na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Posmaruj je roztrzepanym jajkiem.
Piecz przez 20-25 minut, aż empanadas będą złociste i chrupiące.
Podawanie
Empanadas najlepiej podawać na gorąco, zaraz po upieczeniu. Doskonale smakują same, ale można je również podać z różnorodnymi sosami, takimi jak chimichurri, salsa lub guacamole.
Empanadas to wszechstronne i pyszne danie, które zachwyca swoim bogatym smakiem i chrupiącym ciastem. Dzięki prostym składnikom i łatwemu przygotowaniu, można je przyrządzić w domu i cieszyć się smakiem tradycyjnej kuchni latynoamerykańskiej. Niezależnie od tego, czy wybierzesz klasyczne nadzienie mięsne, czy zdecydujesz się na wersję wegetariańską, empanadas zawsze będą smacznym dodatkiem do każdego posiłku. Wypróbuj ten przepis i odkryj, dlaczego empanadas są tak uwielbiane na całym świecie.
Uwielbiam wszelkie odmiany i wszystkie przepisy na empanadas 🙂